Bài
16 :
GIỜ KINH PHỤNG VỤ
“Trong khi chu toàn nhiệm vụ tư tế của Đức
Kitô, Giáo Hội cử hành phụng vụ giờ kinh, nhờ đó Giáo Hội lắng nghe Thiên Chúa
nói với dân Ngài, tưởng nhớ mầu nhiệm ơn cứu chuộc, ca tụng Ngài không ngớt
bằng lời kinh và khẩn cầu phần rỗi cho cả thế giới” (GL 1173)
I. Ý NGHĨA
Giờ Kinh Phụng Vụ là lời cầu nguyện liên lỉ của toàn thể Hội Thánh để
thánh hóa ngày giờ và toàn bộ sinh hoạt của con người.
Cầu nguyện là nhiệm vụ chính yếu của các Kitô hữu vì Hội Thánh làm theo
lời Chúa Kitô dạy là “phải cầu nguyện luôn, không được nản chí” (Lc
18,1). Thật vậy, ngay từ thời các tông đồ, các tín hữu đã chuyên cần cầu
nguyện vào những thời khắc nhất định. Sách Công Vụ kể các môn đệ họp nhau cầu
nguyện vào giờ thứ ba (Cv 2,15), vị thủ lãnh các tông đồ “lên sân thượng cầu nguyện
vào giờ thứ sáu” (10,9), ông Phêrô và ông Gioan lên đền thờ vào buổi cầu nguyện
giờ thứ chín (3,1), “vào quãng nửa đêm, ông Phaolô và ông Xila cầu nguyện
ca tụng Chúa” (16,25). Dần dà với thời gian, “tại nhiều nơi đã sớm có thói
quen dành những khoảng thời gian rõ rệt để cầu nguyện chung với nhau như vào
giờ cuối ngày, khi trời tối và lúc lên đèn, hoặc giờ đầu ngày, lúc đêm tàn và
ngày ló rạng” (KPV 1) để thánh hóa ngày sống của mình.
Những buổi cầu nguyện chung như thế dần dần tạo thành một chu kỳ giờ
kinh nhất định, và đó là lời cầu nguyện của Hội Thánh cùng với Chúa Kitô và
dâng lên Chúa Kitô.
II.
CÁC GIỜ KINH PHỤNG VỤ TRONG NGÀY
So với các cử hành phụng vụ khác, các Giờ Kinh Phụng Vụ có đặc điểm
thánh hóa toàn bộ chu kỳ thời gian ngày và đêm, như lời thư gửi tín hữu Do Thái
: “Nhờ Chúa Giêsu, chúng ta hãy luôn luôn dùng lời ca tụng làm lễ tế dâng
lên Thiên Chúa” (Dt 13,15).
Các Giờ Kinh Phụng Vụ hiện nay được chia thành 5 giờ kinh khác nhau
trong ngày, đó là kinh Sách, kinh Sáng, kinh Trưa, kinh Chiều và kinh Tối :
1 * Kinh Sách đề ra cho dân Chúa phương tiện phong phú nghiền ngẫm
Kinh Thánh và những trang sách hay đẹp nhất của các nhà tu đức, cùng các Thánh
Vịnh, thánh thi và lời nguyện.
2 * Kinh Sáng nhằm thánh hóa thời khắc ban mai khi bắt đầu một ngày
mới để dâng lên Chúa những tác động đầu tiên của lòng trí chúng ta. Kinh Sáng
được đọc vào lúc bình minh ló rạng để ca ngợi Đức Kitô Phục sinh là mặt trời
công chính, là ánh sáng thật chiếu soi mọi người.
3 * Kinh Trưa là những giờ kinh nhỏ nằm giữa kinh Sáng và kinh Chiều,
gồm các giờ kinh sau đây: kinh giờ ba (9 giờ sáng), kinh giờ sáu (12
giờ trưa) và kinh giờ chín (3 giờ chiều). Những ai sống đời
chiêm niệm phải đọc chung với nhau ba giờ kinh Trưa này, còn những người khác
được phép chọn một trong ba giờ kinh này vào những thời khắc phù hợp trong
ngày.
4 * Kinh Chiều được cử hành vào lúc ban chiều khi ngày vừa xế bóng để
tạ ơn những gì Chúa đã ban hoặc những việc lành chúng ta đã làm trong ngày.
Kinh Chiều cũng nhắc nhớ đến công trình cứu chuộc của Chúa, và niềm hy vọng về
ánh sáng không hề tàn lụi.
5 * Kinh Tối là “kinh cuối cùng trong ngày, đọc trước khi đi ngủ,
dù đã quá nửa đêm”, để bày tỏ tâm tình thống hối và phó thác. Bóng đêm là
hình ảnh của sự Ác và sự chết, thì kinh Tối là lời nguyện tin tưởng nài van,
xin Chúa chúc lành cho một giấc ngủ bình an.
Trong 5 giờ kinh phụng vụ thì Kinh Sáng và Kinh Chiều là “hai giờ
then chốt của kinh nguyện hằng ngày, nên phải coi như những giờ kinh chính yếu
và vì thế không được bỏ qua” (KPV 37).
III.
CẤU TRÚC CỬ HÀNH GIỜ KINH PHỤNG VỤ.
“Các
giờ Kinh Phụng vụ được quy định theo những luật lệ riêng, đặc biệt gồm những
yếu tố thường gặp trong các buổi cử hành trong Kitô giáo và được sắp xếp như
sau : là bao giờ cũng có thánh thi mở đầu, rồi đến Thánh Vịnh, đọan một bài đọc
Kinh Thánh dài hay ngắn và cuối cùng là các lời nguyện” (KPV 33).
Chúng ta thử lược qua cơ cấu cử hành Kinh Sáng và Kinh Chiều là hai giờ
kinh quan trọng của ngày sống.
1) Phần giáo đầu :
- Giờ kinh Sáng thường được mở đầu bằng câu “Lạy Chúa Trời, xin mở miệng con
– Cho con vang tiếng ngợi khen Ngài”. Nếu là Kinh Chiều thì bắt đầu bằng câu : “Lạy Chúa Trời, xin tới giúp con
– Muôn lạy Chúa, xin mau phù trợ”.
- Tiếp đến là Thánh Vịnh 94 để kêu mời các tín hữu ca tụng Chúa và nghe
tiếng Người để được an nghỉ với Chúa ; hoặc Thánh Vịnh 99, 66, 23. Câu điệp ca
trước Thánh Vịnh 94 được thay đổi theo ngày phụng vụ để gợi lên ý nghĩa của
ngày lễ. Kinh chiều không đọc Thánh Vịnh giáo đầu, song đọc Vinh tụng ca
và kết thúc bằng câu Alleluia, trừ mùa Chay.
- Kế nữa là một bài thánh thi mang tính thi vị và biểu lộ đặc tính của
mỗi giờ kinh và mỗi ngày lễ.
2) Phần Thánh Vịnh :
Trong các giờ kinh, Hội Thánh dùng các Thánh Vịnh là những bài thơ cổ
xưa của Thánh Kinh Cựu Ước, cũng là Lời Chúa đã được Chúa Thánh Thần linh hứng,
để giúp cầu nguyện. Những Thánh Vịnh này có sức nâng tâm hồn lên cùng Chúa,
khơi động những tâm tình đạo đức thánh thiện, giúp tạ ơn khi gặp điều may mắn,
niềm an ủi khi gặp nghịch cảnh. Tuy nhiên Thánh Vịnh cũng mới chỉ phác họa thời
kỳ viên mãn nơi Chúa Kitô nên đôi khi cũng gặp những khó khăn khi các Thánh
vịnh không trực tiếp nói với Chúa, hoặc những lời nguyền rủa quân thù... Nhưng
Chúa Thánh Thần, Đấng đã linh hứng cho các tác giả Thánh Vịnh soạn ra những bài
thơ ấy, lúc nào cũng ban ơn phù trợ giúp các tín hữu hát hay đọc các Thánh
Vịnh.
Nếu muốn đọc Thánh Vịnh cho nghiêm chỉnh thì phải đọc mà nghiền ngẫm câu
này tiếp nối câu kia, lòng lúc nào cũng sẵn sàng đáp ứng, vì Chúa Thánh Thần
vẫn còn linh hứng cho tất cả những ai đạo đức sẵn sàng đón nhận ơn Người.
“Khi
đọc Thánh Vịnh trong các Giờ Kinh Phụng Vụ thì ta không đọc nhân danh cá nhân,
mà nhân danh Nhiệm Thể Chúa Kitô và có thể nói là đại diện cho chính Chúa Kitô
nữa. Nếu nhớ như vậy, thì các khó khăn sẽ tan biến, khi thấy rằng những tâm
tình sâu xa thầm kín của ta, lúc đọc Thánh Vịnh không trùng hợp với những tâm
tình diễn tả trong Thánh Vịnh ; thí dụ, đang âu sầu, ảo não, lại gặp một Thánh
Vịnh vui tươi, đang phấn khởi, lại gặp một Thánh Vịnh âu sầu” (KPV 108).
“Kinh
Sáng gồm một Thánh Vịnh thích hợp với buổi sáng, rồi một thánh ca trích trong
sách Cựu Ước, và một Thánh Vịnh nữa, thuộc loại ca ngợi, theo truyền thống của
Hội Thánh. Kinh Chiều gồm hai Thánh Vịnh (hay hai đoạn, nếu Thánh Vịnh quá
dài) thích hợp với bưổi chiều và thích hợp với việc cử hành chung với giáo
dân, và một thánh ca lấy trong các thánh thư hoặc sách Khải Huyền” (KPV 43).
3) Phần Lời Chúa :
- Đọc Thánh vịnh xong thì đọc một đoạn Sách Thánh ngắn.
“Bài
đọc vắn được chọn theo ngày trong tuần, theo mùa hay theo ngày lễ. Phải đọc và
nghe bài này như đích thực là một bản công bố Lời Chúa” (KPV 45).
- Để đáp lại Lời Chúa, thường có câu xướng đáp ngắn, để Lời Chúa ăn sâu
hơn vào tâm trí. Sau đó long trọng (đứng và làm dấu thánh giá) đọc thánh
ca Tin Mừng với câu điệp ca riêng theo ngày theo mùa. Buổi sáng đọc thánh ca
“Benedictus” (Chúc
tụng Đức Chúa của ông Giacaria), buổi chiều đọc thánh ca “Magnificat” (Linh hồn tôi ngợi khen Đức Chúa của Đức Maria). Đây là những thánh
ca vẫn được Hội Thánh từ ngàn xưa ưa thích.
- Khi cử hành các giờ kinh Phụng Vụ cũng nên có những khoảng thời gian
thinh lặng vào những lúc thích hợp, ví dụ : sau mỗi Thánh Vịnh, sau khi
đã lập lại các điệp ca, sau các bài đọc Sách Thánh, trước hay sau câu xướng
đáp.
Thông thường, sau khi đọc Sách Thánh cũng có lời nguyện để tăng hiệu lực
cho bài đọc và nhờ bài đọc mà hiểu lời nguyện rõ hơn và sốt sắng hơn.
3) Phần lời cầu :
Sau thánh ca Tin Mừng là các lời cầu : buổi sáng là để dâng ngày và công
việc cho Chúa, buổi chiều là để xin ơn, và lời nguyện cuối cùng bao giờ
cũng dành để cầu nguyện cho những người đã qua đời.
Kế đến là kinh Lạy Cha và tiếp ngay lời nguyện kết thúc cùng với lời ban
phép lành và giải tán.
IV.
LUẬT BUỘC CỬ HÀNH CÁC GIỜ KINH PHỤNG VỤ
“Hội Thánh đã đặc biệt ủy nhiệm
cho những người có chức thánh phải cử hành Các Giờ Kinh Phụng Vụ, nên dù khi
không có giáo dân, thì ai nấy đều phải chu toàn nhiệm vụ ấy, dĩ nhiên là với
những sự thích nghi cần thiết. Quả vậy, Hội Thánh ủy nhiệm cho họ đọc các Giờ
Kinh Phụng Vụ, để nhiệm vụ cầu nguyện của Đức Kitô được tiếp nối không ngừng
trong Hội Thánh” (KPV 28).
Những người sau đây theo Giáo Luật (1174 $1) buộc phải đọc các
giờ Kinh Phụng Vụ, không những đọc đầy đủ các giờ kinh mà còn phải cố gắng đọc
cho phù hợp với giờ thật trong ngày, được chừng nào hay chừng đó (GL
1175) :
Đó là giám mục, linh mục, phó tế (phó tế vĩnh viễn cũng nên đọc mỗi
ngày ít là một phần các Giờ Kinh Phụng Vụ), các kinh sĩ hội nhà thờ chính
tòa (phải đọc trong cung thánh), những cộng đoàn tu sĩ có luật buộc đọc
các Giờ Kinh Phụng Vụ (vd: Châu Sơn), những cộng đoàn tu sĩ khác cũng
nên tùy nghi đọc một vài giờ kinh phụng vụ (vd: Mến Thánh Giá), và cả
anh chị em giáo dân cũng được khuyến khích nên đọc một vài giờ kinh phụng vụ,
như Kinh Sáng và Kinh Chiều (vd: Huynh đoàn giáo dân Đaminh).
TÓM
LƯỢC :
1* H. Các Giờ Kinh Phụng Vụ là gì ?
-T.
Các Giờ Kinh Phụng Vụ là những lời cầu nguyện liên lỉ của toàn thể Hội Thánh để
thánh hóa ngày giờ và toàn bộ sinh họat của con người.
2* H. Có bao nhiêu giờ kinh trong ngày ?
-T.
Có 5 giờ kinh phụng vụ trong ngày là Kinh Sách, Kinh Sáng, Kinh Trưa, Kinh
Chiều và Kinh Tối; song quan trọng hơn cả là Kinh Sáng và Kinh Chiều.
3* H. Diễn tiến thông thường của một Giờ Kinh Phụng Vụ được cử hành như
thế nào ?
-T.
Diễn tiến thông thường một Giờ Kinh Phụng Vụ được cử hành với phần giáo đầu,
rồi đến một thánh thi, các Thánh Vịnh, một đoạn Sách Thánh, câu xướng đáp,
thánh ca Tin Mừng, các lời cầu nguyện và cuối cùng là phép lành giải tán.
4* H. Những ai buộc phải cử hành các Giờ Kinh Phụng Vụ ?
-T.
Những người có chức thánh và các cộng đoàn tu sĩ có luật buộc đọc phải chu toàn
các Giờ Kinh Phụng Vụ ; còn giáo dân không bắt buộc nhưng cũng được Hội Thánh
mời gọi đọc một vài giờ Kinh Phụng Vụ.
CẦU
NGUYỆN :
Cúi lạy Chúa, mở cho
con đôi mắt,
Thấy tình yêu kỳ
diệu Chúa khắp nơi.
Con mù lòa, bên vệ
đường hành khất,
Xin chữa con để nhìn
thấy mặt Ngài.
Cúi lạy Ngài, cho
tai con nghe rõ,
Tiếng tha nhân cầu
khẩn lượng hải hà,
Họ khổ đau, họ kêu
gào than thở,
Đừng để con cứ giả
điếc làm ngơ.
Cúi lạy Ngài, xin mở
rộng tay con,
Luôn nắm lại giữ khư
khư tất cả,
Trước cửa nhà có
người nghèo đói lả,
Xin dạy con biết
chia sẻ vui lòng.
Cúi lạy Ngài, cho
chân con vững chãi,
Để tiến lên dẫu
đường xá hiểm nguy.
Nguyện theo Ngài,
thập giá đâu quản ngại,
Chúa cầm tay mà dẫn
bước con đi.
Cúi lạy Ngài, giữ
lòng con tin tưởng,
Mặc ai bảo : Chúa đã
chết đâu còn.
Khi chiều về gánh
thời gian trĩu nặng,
Xin dừng chân ở lại
với con luôn !
(Thánh thi Kinh Sách thứ Năm tuần II)