Năm đức tin với thánh Tôma. (Bài
26)
Dẫn nhập vào mười điều răn
Phan Tấn Thành
Chúng
ta đã học hỏi những bài huấn giáo của thánh Tôma dựa theo kinh Tin kính và kinh
Lạy Cha. Từ bài hôm nay, chúng ta chuyển sang loạt bài về mười điều răn. Tuy
những đề tài này đã được áp dụng từ lâu trong Giáo hội dành cho các dự tòng,
nhưng thánh Tôma đã xếp đặt lại theo một hệ thống riêng, đó là dựa theo ba nhân
đức đối thần: những gì phải tin (kinh Tin kính), những gì ước mong cầu nguyện
(kinh Lạy Cha, đức cậy), và những gì phải làm (các điều răn, đức mến).
Hiểu
như vậy cho nên khi giải thích mười điều răn, tác giả không nhấn mạnh đến những
gì phải làm hoặc phải tránh cho bằng phải làm gì để giữ trọn giới răn yêu
thương. Thật vậy, tất cả mọi điều răn đều được coi như những phương thế để sống
đức mến. Vì lý do đó, trước khi đi vào từng điều răn, thánh Tôma đã thời gian
khá dài để nói về đức mến như nhập đề. Cũng theo chiều hướng đó, trong bài dẫn
nhập hôm nay, chúng tôi xin trình bày lược đồ của loạt bài giáo huấn, trước khi
đi vào chi tiết từ bài tới.
Nhập đề
A. Luật thương yêu trong
lịch sử cứu độ
1/
Trong dòng lịch sử cứu độ, Thiên Chúa đã dùng luật để dạy dỗ con người dựa theo
những tình trạng khác nhau: a) luật tự nhiên. b) luật dục vọng. c) luật
sợ hãi (Cựu ước). d) luật thương yêu (Tin mừng. So sánh luật sợ hãi và luật
thương yêu.
2/
Những hiệu quả tuyệt vời của luật thương yêu
Sau
khi liệt kê chín hậu quả, tác giả còn thêm những điều kiện để đạt được và tăng
trưởng đức ái.
B. Đức Mến đối với Chúa
Đây
là điều răn cao trọng nhất. Tác giả trình bày bằng cách nào chúng ta có tuân
giữ điều răn này, cũng như ý nghĩa của việc mến Chúa “trót trái tim, trót linh
hồn, trót trí tuệ, trót sức lực”.
C. Đức Mến đối với tha nhân
Tại
sao ta phải yêu thương tha nhân? Tác giả đưa ra bốn lý do.
Phải
yêu thương tha nhân như thế nào? Tác giả kể ra năm đặc điểm.
Hơn
thế nữa, tác giả còn trưng ra năm lý do vì sao ta phải làm điều tốt cho kẻ thù
nghịch.
I. Những điều răn yêu mến
Chúa
A. Điều răn thứ nhất: Chỉ
thờ lạy một Thiên Chúa
1/
Những đối tượng thờ phượng trong lịch sử tôn giáo nhân loại
2/
Những lý do đòi hỏi chúng ta chỉ thờ lạy một Thiên Chúa duy nhất
B. Điều răn thứ hai: Chớ
kêu danh Thiên Chúa vô cớ
1/
Thế nào là kêu danh Thiên Chúa vô cớ?
2/
Khi nào được kêu danh Thiên Chúa?
C. Điều răn thứ ba: Thánh
hóa ngày sabát
1/
Tại sao có luật thánh hóa ngày sabat?
2/
Làm thế nào thánh hóa chúa nhật?
Những
việc phải tránh và những việc phải làm.
II. Những điều răn yêu
thương tha nhân
A. Điều răn thứ bốn: Tôn
kính cha mẹ
1/
Cha mẹ ban cho con cái những gì?
2/
Con cái có bổn phận gì đối với cha mẹ?
3/
Những phần thưởng dành cho kẻ tôn kính cha mẹ
B. Điều răn thứ năm: chớ
giết người
1/
Ý nghĩa của điều răn
2/
Những cách thế phạm tội giết người
3/
Ai giận anh em cũng là giết người. Làm cách nào để không giận dữ.
C. Điều răn thứ sáu: chớ
ngoại tình
1/
Ngoại tình là một tội nặng
2/
Tội dâm dục
3/
Vì lý do gì luật cấm tội ngoại tình và tội dâm dục
D. Điều răn thứ bảy: chớ
trộm cắp
1/
Có năm cách thức phạm tội trộm cắp
2/
Có bốn lý do khuyên đừng trộm cắp
E. Điều răn thứ tám: chớ
làm chứng gian
1/
Người ta có thể phạm tội làm chứng gian: a) trong vụ kiện; b) trong cuộc sống
thường ngày
2/
Những lý do khiến chúng ta không nên nói dối
3/
Những hình thức nói dối: a) vì lợi ích riêng; b) vì phục vụ tha nhân; c) để đùa
giỡn
F. Điều răn thứ chín: chớ
ham muốn tài sản người khác
Sáu
lý do khiến chúng ta không nên ham muốn tài sản của người khác
G. Điều răn thứ mười: chớ
ước ao vợ chồng của tha nhân
1/
Ba cấp độ tình dục
2/
Bốn cách thắng vượt thắng tình dục
Kết luận. Tóm tắt về đức mến