CHÚA NHẬT I MÙA CHAY A
ĐỨC GIÊSU BỊ CÁM DỖ
+++
A. DẪN NHẬP.
Chúng ta bắt đầu bước vào mùa Chay thánh.
Mùa chay kéo dài trong 40 đêm ngày. Đây là thời gian chiến đấu, chiến đấu với
ngọai cảnh, chiến đấu với chính bản thân mình. Thánh Kinh gọi chung là chiến đấu
với sự dữ. Lịch sử đã chứng minh : Adong và Eva – những con người đầu tiên – bị
ma quỉ cám dỗ và đã bị sa ngã. Hậu quả đem lại cho lòai người là mất quyền làm
con Chúa, phải sống dưới quyền lực của ma quỉ và tội lỗi và sau cùng là sự chết.
Đức Giêsu – được gọi là Adong mới – cũng
bị ma quỉ cám dỗ trong sa mạc, nhưng đã kiên cường chống trả và sau cùng đã chiến
thắng vẻ vang. Chúng ta cũng bị ma quỉ cám dỗ vì Chúa cho phép ma quỉ cám dỗ để
chúng ta trở nên con người trưởng thành và có giá trị, bởi vì như Kinh Thánh nói
:”Lửa thử vàng, gian nan thử đức”. Chúa
đòi chúng ta phải chiến đấu kiên cường để chống lại các chước cám dỗ.
Chúng ta phải nhận định rằng Thiên Chúa
yêu thương con người, ban cho con người mọi ơn lành hồn xác, nhưng yêu thương
không có nghĩa là không bị thử thách. Thử
thách là điều kiện cần để làm cho con người có giá trị, mới biết rõ vàng thau,
mới biết ai trung thành, ai phản bội. Thử
thách đòi con người phải “lựa chọn”.
Chọn lựa có thể đúng, có thể sai. Chọn đúng theo ý Chúa thì được hạnh phúc, chọn
sai ý Chúa, nghĩa là theo ý mình, thì bất hạnh. Sự lựa chọn làm cho con người
phải băn khoăn, đắn đo vì phải lãnh lấy hậu quả. Adong đã lựa chọn, Đức Giêsu cũng
lựa chọn, nhưng ai đã chọn đúng, ai đã chọn sai ? Chúng ta hãy đọc các bài Sách
Thánh để rút ra bài học thực hành.
B. TÌM HIỂU LỜI CHÚA.
+ Bài đọc 1 : St 2,7-9.
Thiên Chúa yêu thương và thánh thiện vô
cùng không bao giờ cám dỗ để làm hại ai, nhưng Ngài để con người bị cám dỗ với
mục đích có quyền tự do lựa chọn để con
người tỏ lòng trung thành hay chống lại Ngài.
Ma quỉ đã nắm lấy cơ hội này, lấy hình
dạng con rắn để cám dỗ bà Evà. Lý do đưa ra rất đơn giản : cứ ăn đi, chẳng chết
chóc gì đâu vì Thiên chúa biết ngày nào ông bà ăn trái cây đó, mắt ông bà sẽ mở
ra và ông bà sẽ trở nên như vị thần biết điều thiện ác. Chính sự kiêu ngạo đã
thúc đẩy ông bà đến chỗ không muốn tôn
trọng thánh ý Thiên Chúa mà muốn sống tự lập, không qui phục Thiên Chúa nữa.
Đúng là gieo gió thì gặt bão, ông bà đã
sa ngã , phải lãnh nhận lấy trách nhiệm về việc làm của mình, hậu quả của sự sa
ngã ấy là mất quyền làm con Chúa, phải
mang thân phận tôi đòi dưới quyền lực tội lỗi, chịu đau khổ hồn xác, và sau cùng
phải chết. Hậu quả tai hại này là do sự lựa chọn sai lầm.
+ Bài đọc 2 : Rm 5,12-19.
Thánh Phaolô so sánh Đức Kitô với
Adong để nhìn thấy sự khác biệt giữa hai vị. Adong vì bất trung đã sa ngã phạm
tội, làm cho mọi người trở thành tội nhân, đã đem sự chết đến cho mọi người kể
cả những người không trực tiếp lỗi luật Chúa. Còn Đức Kitô nhờ sự vâng phục và
sự dâng hiến mình làm cho mọi người tìm lại sự sống, hạnh phúc và tình yêu.
Thánh Phaolô ca tụng vai trò của Đức
Kitô, sự hy sinh chịu chết của Ngài lớn lao hơn tất cả tội lỗi của nhân lọai.
Nhờ Ngài mà nhân lọai nên công chính, được tái lập tình trạng nghĩa thiết với
Thiên Chúa và được đón lại sự sống của Thiên Chúa.
+ Bài tin mừng : Mt 4, 1-11.
Thiên Chúa thì không bao giờ bị cám dỗ,
nhưng Đức Giêsu với tính cách là một con người thì vẫn bị cám dỗ như thường. Ma
qủi đã cám dỗ Đức Giêsu đừng thi thành thánh ý Chúa Cha hoặc thi hành sứ vụ cứu
thế của mình bằng một đường lối khác với
kế họach của Thiên Chúa Cha : thay cho sự khiêm hạ và khổ nạn bằng quyền lực thế gian và sức mạnh
vật chất.
Qua bài tường thuật, thánh Matthêu cho
biết ma quỉ đã cám dỗ Đức Giêsu xoay quanh 3 vấn đề :
a) Chuộng những thứ vật chất thỏa mãn
cho nhu cầu cuộc sống thân xác mà bỏ quên lương thực nuôi dưỡng cuộc sống thần
linh.
b) Đối với Thiên Chúa thì không chú ý
vâng theo ý Ngài mà lại bắt Ngài phải chiều theo ý riêng của mình.
c) Không thờ phượng một mình Thiên Chúa,
nhưng lại tôn thờ những vinh hoa lợi lộc của thế gian.
Đức Giêsu đã cương quyết tuân phục thánh
ý Chúa Cha nên đã chiến thắng tất cả các cơn cám dỗ. Khác với Adong-Evà, Đức Giêsu,
một Adong mới, đã biết lựa chọn đúng và kết quả là đem lại ơn cứu rỗi và sự sống
cho lòai người.
C. THỰC HÀNH LỜI CHÚA.
Sống
là lựa chọn.
I. ĐỨC GIÊSU BỊ MA
QUỈ CÁM DỖ.
1. Đức Giêsu vào hoang địa.
Khởi đầu sứ vụ rao giảng Tin mừng, Đức
Giêsu được Thánh Thần đưa vào hoang địa. Ở đó sống trong cô tịch, ăn chay 40 đêm
ngày, sau đó Ngài cảm thấy đói và nhân cơ hội này quỉ hiện ra cám dỗ Ngài.
Đức Giêsu đi vào trong hoang điïa, xa
chốn kinh thành để tĩnh tâm. Hoang địa hay sa mạc là nơi trơ trọi, vắng vẻ, thiếu
thốn, khác hẳn với phố thị ồn ào, tiện nghi, nơi mà con người phải đối diện với
chính mình và Thiên Chúa. Nếu khám phá và
phó thác nơi tình yêu Thiên Chúa, con người lại cảm nhận được tình yêu lớn lao ấy.
Do đó, theo quan niệm Thánh Kinh, sa mạc hay hoang địa tiềm ẩn một giá trị thật
to lớn vì giúp con người dễ “gặp gỡ Thiên Chúa”. Nhưng cũng là nơi mà con người
phải chiến đấu chống các cám dỗ do ma qủi bầy ra để làm ta xiêu lòng.
Đức Giêsu ăn chay 40 đêm ngày. Đây là
con số biểu tượng thường được Thánh Kinh dùng để chỉ một khỏang thời gian : 40
ngày lụt đại hồng thủy (St 7,4), 40 năm dân Do thái trong sa mạc (Xh 16,35),
Maisen lên úi cầu nguyện 40 đêm ngày (Xh 24,18)… Ở đây muốn nói lên việc phải có
thời gian cần thiết để huấn luyện và thử thách
trước khi nhận lãnh một sứ mệnh.
2. Ngài bị ma qủi cám dỗ.
a)
Ai tiết lộ việc Đức Giêsu bị cám dỗ ?
Không ai đọc câu chuyện này lại không nhớ rằng nguồn cung cấp duy
nhất mọi dữ kiện này phải do từ chính Đức Giêsu. Trong hoang địa Ngài ở một
mình, trong cơn chiến đấu không có ai ở bên cạnh Ngài nên không ai biết được;
như vậy phải do chính Đức Giêsu kể lại cho các môn đệ Ngài nghe. Từ cuộc chiến đấu
cá nhân Ngài đã vén màn để giúp chúng ta
trong cuộc chiến đấu của mình.
b)
Ý nghĩa chước cám dỗ.
Thông thường cám dỗ có nghĩa xấu, bao
giờ cũng bao hàm ý xúi giục làm điều quấy, tìm cách lôi cuốn vào đường tà. Nhưng trong nguyên ngữ “peirazein” có nghĩa là
thử nghiệm (khác hẳn với cám dỗ). Một
trong những truyện tích vĩ đại nhất của Cựu ước là truyện Abraham súyt phải dâng
Isaac là con trai độc nhất làm của lễ :”Khi
mọi việc kia đã xong thì Thiên Chúa thử Abraham”(St 22,1). Rõ ràng chữ “thử”
ở đây không có nghĩa là dụ dỗ làm điều ác.
Nói rõ hơn, trong tiếng Do thái, chữ “cám dỗ” có nghĩa là “thử thách”, “thử tài”, giống như chữ “đi
thi” của chúng ta ngày nay. Cám dỗ là đi thi : ai thắng cám dỗ là thi đậu.
Ai sa ngã là thi rớt. Bởi thế cám dỗ là dịp tốt để ta “lấy bằng cấp”. Người qua
thử thách mới có giá trị, người chưa qua thử thách chưa hẳn là người đã đứng vững
:
Có gió lung mới biết tùng bá cứng,
Có
lửa hừng mới biết thức vàng cao.
c)
Có người hồ nghi việc Đức Giêsu bị cám dỗ.
Cách cám dỗ diễn ra, có người bảo là
không thể tin được. Nhưng xét ra nó rất hợp với tính tình con người. Con Thiên
Chúa dám xông pha vào nguy cơ của con người hay gặp nhất để con người nhận thấy
rằng Ngài ở bên cạnh mà nâng đỡ, Ngài hiểu rõ người ta khi bị cám dỗ :”Vì Ngài bị cám dỗ, Ngài có thể cứu giúp những
ai bị cám dỗ”(Dt 2,18).
3. Ba chước cám dỗ diễn ra.
Cũng cần nhớ sự khác biệt giữa Cựu ước
và Tân ước về cám dỗ. Quan niệm trong Cựu ước
là chính Thiên Chúa đã thử thách con người. Tân ước minh định tác nhân cám
dỗ con người là ma quỉ. Vì thế, trong bài Tin mừng hôm nay, thánh Matthêu đã mô
tả Đức Giêsu đã phải trải qua ba cơn cám dỗ.
a) Cám dỗ thứ nhất (Mt 4,3-4) “Nếu ông là Con Thiên Chúa, hãy khiến những hòn
đá này biến thành bánh”. Qua cám dỗ này, chúng ta thấy ma quỉ không có ý cám
dỗ Chúa về sự mê ăn uống mà cám dỗ Ngài làm phép lạ cho đá hóa thành bánh, nghĩa
là chúng muốn cám dỗ Ngài dùng sai khả năng, sai mục đích, dùng uy quyền vô lý
mà biểu diễn một phép lạ không có lý do chính đáng. Nếu Ngài nghe nó mà làm phép
lạ thì Ngài mắc mưu nó vì Ngài không còn tin vào sự quan phòng của Chúa nữa. Ngài
đã chiến thắng và dựa vào Kinh Thánh mà bảo nó :”Người ta sống không chỉ nhờ cơm bánh nhưng còn nhờ mọi lời miệng Thiên
Chúa phán ra”(Mt 4,4).
b) Cám dỗ thứ hai (Mt 4,5-7). “Nếu ông là Con Thiên Chúa hãy gieo mình xuống
đi”. Trong cơn cám dỗ này, ma quỉ xúi giục Đức Giêsu về sự kiêu ngạo, muốn
tôn mình lên. Trong cám dỗ thứ nhất, Đức Giêsu đã dựa vào sự quan phòng che chở
của Thiên Chúa để chiến thắng ma quỉ. Trong cơn cám dỗ này, quỉ lại lợi dụng sự
che chở ấy để dụ dỗ Đức Giêsu đòi hỏi Thiên Chúa can thiệp để che chở cho mình (Tv
91,13). Và như vậy, con người áp đặt ý muốn của mình trên Thiên Chúa, muốn Thiên
Chúa phải theo ý mình mà thực hiện một phép lạ, tức là thử thách Thiên Chúa. Đức
Giêsu đã trả lời cho ma quỉ qua Thánh Kinh :”Ngươi chớ thử thách Đức Chúa là Thiên Chúa của ngươi”(Mt 4,7).
c) Cơn cám dỗ thứ ba (Mt
4,8-10). “Nếu ông sấp mình thờ lậy tôi”.
Đây là cám dỗ mà xưa kia dân Do thái đã sai phạm. Khi con người ham mê bất cứ
thứ gì đến độ lơ là , xem nhẹ bổn phận làm con Chúa là đã sa vào cám dỗ này. Đức
Giêsu đã từ chối thờ ngẫu tượng để được vinh quang trần thế. Đối lại, Ngài sẽ
chinh phục thế giới không phải bằng cách “sấp mình thờ lạy Satan”, nhưng bằng
thập giá. Vì vậy, Ngài đã từ chối bằng câu Thánh kinh :”Ngươi phải thờ lạy Đức Chúa là Thiên Chúa của ngươi, và phải thờ phượng
một mình Người mà thôi”(Mt 4,10).
4. Sau cùng, Đức Giêsu đã chiến thắng.
Đức Giêsu đã không thể thắng các cơn cám
dỗ nếu Ngài chỉ qui hướng về mình. Ngài sẽ thua ma quỉ nếu Ngài tìm vinh danh
mình khi hóa đá thành bánh. Ngài sẽ bị sập bẫy Satan khi nhảy xuống từ nóc cao đền
thờ để được khen ngợi tung hô. Ngài sẽ thất bại
thảm thương khi quỳ lạy ma quỉ để được vinh hoa thế gian. Nhưng không,
không bao giờ Ngài làm thế, vì tinh thần chủ đạo của Ngài, vũ khí sắc bén của
Ngài chính là :”Thánh ý Cha”. Ngài suy nghĩ , nói năng, hành động bất cứ điều gì cũng
là để theo thánh ý Cha. Chính trong cơn cám dỗ khốc liệt nhất của Ngài trước cái
chết, Ngài cũng chỉ thốt lên :”Cha ơi, nếu
được, xin cho chén này rời khỏi con. Nhưng xin đừng theo ý con, mà theo ý
Cha”(Mt 26,39).
II. CHÚNG TA CŨNG BỊ
MA QUỈ CÁM DỖ.
1. Mọi người đều bị cám dỗ.
Nếu không có bài Tin mừng hôm nay, người
ta dễ dàng nghĩ rằng sở dĩ Đức Giêsu hòan tòan vô tội là vì Ngài không hề bị cám
dỗ. Nhưng đọan Tin mừng này cho thấy chính Đức Giêsu – dù là Con Thiên Chúa, có
bản tính thần linh hòan tòan trong sạch – cũng bị ma quỉ cám dỗ. Thật là một mạc
khải bất ngờ, đáng ngạc nhiên và lý thú, đồng thời cũng là điều an ủi chúng ta,
tạo động lực cho chúng ta thắng những cơn cám dỗ xẩy đến. Đức Giêsu là Thiên Chúa mà cũng bị cám dỗ, nên
chúng ta vốn là người phàm, nếu có bị cám dỗ, dù nặng nề tới đâu, cũng là chuyện
dễ hiểu. Điều đó có nghĩa : đã là con người thì đều bị cám dỗ.
Cám dỗ không phải là xấu. Nó có thể giúp
người ta nên tốt hơn. Cám dỗ không phải là tội. Nó sẽ giúp thấy rõ hơn sự thánh
thiện nơi một con người. Cám dỗ cũng không phải là hình phạt, song nó sẽ là triều
thiên vinh quang cho những ai chiến thắng (W. Barclay). Kinh Thánh nói :”Lửa thử vàng, gian nan thử đức”. Có qua
cám dỗ mới biết được ai là người thánh thiện, ai là kẻ đê hèn. Waterstone có viết :”Đầu hàng cám dỗ là hành động của thú tính,
chiến thắng nó mới là con người”.
2. Sự cao quí của cám dỗ.
Người Do thái có câu nói :”Hỡi Đấng Thánh, nguyện danh Ngài được chúc tụng,
vì Chúa không hề nâng một người nào lên chức vị cao trọng cho đến chừng Ngài đã
tra xét và thử nghiệm người ấy và nếu người ấy đứng nổi trong cơn cám dỗ, lúc ấy
Ngài sẽ nâng người ấy lên địa vị cao trọng”.
Đây là một chân lý lớn lao và cao quí.
Điều chúng ta gọi là cám dỗ không có mục
đích khiến ta phạm tội mà để ta vượt thắng tội lỗi. Nó không có mục đích
làm ta xấu, mà làm chúng ta trở nên tốt, không nhắm làm ta suy yếu mà để khi ta
ra khỏi cơn thử nghiệm sẽ trở nên mạnh mẽ hơn. Chúng ta nên nhớ sự cám dỗ không
phải là một hình phạt mà là vinh hiển, nên xem cả biến cố và kinh nghiệm này không
phải là sự cám dỗ mà là cuộc thử nghiêm của Đức Giêsu.
3. Sách lược của cơn cám dỗ.
Sách lược, đường lối và mưu mẹo của ma quỉ phải nói là tinh vi thâm
hiểm. Nói khác đi, ma quỉ là lòai thông minh quảng bác hơn hẳn con người nhiều,
nên những cách thức dụ khị con người thì thiên hình vạn trạng. Do đó, chúng không
bao giờ cám dỗ con người phạm tội ngay vì làm như thế con người dễ phản ứng, nhưng
chúng lại rất khôn khéo chỉ xúi giục con người phạm những lỗi nhẹ, cứ thế tăng
dần lên cho đến lúc con người dễ dàng phạm
tội trọng, tức là sa ngã hòan tòan vào vòng phong tỏa của chúng. Ngòai ra, ma
quỉ rất kiên nhẫn chịu khó, thất bại lần này chúng sẽ bầy keo khác, không chỉ cám
dỗ đôi ba lần, nhưng mãi mãi, liên tục cho đến khi đánh gục con người mới thôi.
Ma quỉ nguy hiểm như thế, ai dám tự hào và coi thuờng ?
Truyện : Từ bước khởi đầu nhỏ.
Hắn giết một cảnh sát viên. Bây giờ hắn
phải trả bằng giá hình phạt. Người ta cột buộc hắn vào ghế điện trong nhà tù
Sing Sing. Người ta buộc những miếng kim khí vào cái vòng trên đầu hắn và bắp
chân hắn. Một lát nữa, dòng điện mạnh sẽ chạy qua thân xác hắn, đủ gây nên một
sự mất ý thức ngay lập tức và chết luôn. Viên chức phụ trách hỏi tội nhân bị kết
án xem hắn có muốn nói gì cuối cùng không
! Hắn nói buột ra với giọng điệu đau đớn cực độ :”Đây, tất cả đã khởi đầu khi tôi
ăn cắp đồng năm xu ở túi áo của mẹ tôi. Rồi tôi ăn cắp hai đồng năm xu. Tôi đã
bắt đầu ăn cắp đồ vật ở trường học, ở tiệm tạp hóa, tiệm thuốc. Hai đứa bạn và
tôi bắt đầu tập luyện, muốn kiếm được càng ngày càng nhiều hơn. Chúng tôi quyết
định cướp ngân hàng, và lần đó tôi đã bắn viên cảnh sát. Đó, tất cả bắt đầu với
một đồng năm xu” (A. Tonne, Bài giảng TM Chúa nhật A, tr 39).
Chúng ta sẽ bị cám dỗ, không ai có thể
thể thóat được. Khi bị cám dỗ, câu đầu tiên chúng ta phải biết nói ba chữ “không”
: không chiều theo đòi hỏi của xác thịt, không chiều theo sự tự tôn tự đại và
không đặt mammon lên làm Chúa tể.
4. Phương pháp chống cám dỗ.
Mùa Chay là mùa dọn mình để chiến đấu
với các cơn cám dỗ. Cám dỗ từ ma quỉ, từ nơi người khác, và nhất là từ ngay
chính bản thân. Có bao nhiêu giác quan là có bấy nhiêu cửa ngõ cho cám dỗ đi vào.
Nếu so sánh vũ khí để chiến đấu với cơn
cám dỗ là “cung và tên” thì “cung”chính là lòng khiêm tốn nhận mình yếu hèn cần
nhờ ơn Chúa, và “tên” chính là ý chí cương quyết nói “không” trước cơn thử thách.
Trong các kế sách để thắng cám dỗ có một diệu kế mà chúng ta cần thực hiện : đó
là “Đào
vi thương sách”. Diệu kế này đặc biệt phải dùng khi bị cám dỗ về đức
trong sạch.
Ngòai ra, chúng ta phải luôn đề cao cảnh
giác, đừng xông pha vào nơi nguy hiểm, nơi dễ dẫn đến dịp tội. Hãy tránh xa những
hòan cảnh có thể đưa chúng ta đến phạm tội. Cổ nhân của ta đã từng khuyên :”Cẩn tắc vô ưu” : cẩn thận đề phòng thì bớt
phải ưu phiền.
Truyện : Đề phòng sụt lún.
Trên một số bãi biển xứ Bretagne bên
Pháp, đặc biệt quanh vùng Mont Saint-Michel, đôi khi xẩy ra những biến cố mà du
khách không có kinh nghiệm gặp phải một cái chết rất đáng sợ : đó là sự sa lầy.
Nhà đại văn hào Victor Hugo đã từng
chứng kiến và đã mô tả lại cảnh tượng ghê rợn đó như sau : “Thủy triều xuống
anh ta đi dạo trên cát không xa bờ biển bao nhiêu. Ban đầu chưa cảm thấy gì nên
anh ta không để ý lắm, nhưng dần dần đôi chân anh ta dường như càng lúc càng nặng
hơn. Bất thình lình anh ta lún xuống, đôi chân ngập sâu trong cát. Anh ta định
rút chân quay lại thì càng lún sâu hơn. Cát đến mắt ca,ù rồi đến nửa chân. Mỗi
lần cử động là mỗi lần lún xuống. Bấy giờ anh mới nhận ra anh đang bị sa lầy trong bể cát di động. Anh
cầu cứu nhưng vô ích. Anh la hét. Anh khóc than. Anh cầu khẩn. Anh khua đôi
tay. Càng lúc cát đến ngực, đến vai. Giờ đây chỉ còn lại cái mặt. Anh định mở
miệng kêu cứu lần cuối thì cát đã lấp đầy miệng. Chỉ còn im lặng và đôi mắt trợn
tròn thao láo, nhưng rồi cát cũng đóng chúng lại : thế là đêm tối và cái chết”(Quê
Ngọc).
5. Cám dỗ với giới trẻ ngày nay.
Xét về mặt đạo đức càng văn minh tiến
bộ bao nhiêu thì hình như con người càng gặp lắm thử thách, cám dỗ bấy nhiêu. Đối với giới trẻ ngày nay thì cái từ “cám dỗ”
là chuyện cổ lỗ, lỗi thời rồi… Vì cho là nó xưa mãi cái thời bà Evà trao quả cấm
cho ông Adong ăn… Thời nay con người văn minh tiến bộ, bận tâm làm chi tới chuyện
cám dỗ nữa ? Phải chăng vì nghĩ như thế mà tuổi trẻ hôm nay có khuynh hướng sống
bất cần, tùy tiện, theo sở thích riêng – Mà sở thích của tuổi trẻ thì có mấy
khi được lâu ?
Thế nên nếu bình tâm suy nghĩ chúng ta
sẽ khám phá ra rằng cũng chính vì con người ngày nay “văn minh, tiến bộ” mà các
cám dỗ cũng “đa dạng” và “tinh vi” hơn, thậm chí nó được núp bóng dưới các mác
“văn hóa”, “nghệ thuật”, “giải trí”, “thời trang”, “vật lý trị liệu”… Trong khi
thực chất chỉ vì “tiền” hoặc “các tham vọng bất chính” mà thôi !
Chúng ta chỉ cần phân tích các lọai hàng hóa, văn hóa nghệ thuật… thì chúng ta
sẽ thấy nó bị động lực kim tiền khống chế đến độ nào. Mọi yêu cầu, thị hiếu… đều
có thể được đáp ứng nếu chịu “chi”.
III. THÁI ĐỘ SỐNG CỦA
CHÚNG TA : PHẢI LỰA CHỌN.
1. Sống là lựa chọn.
Người ta nói : cuộc sống là một chuỗi những
lựa chọn. Con vật không có quyền lựa chọn, nó chỉ hành động theo bản năng. Con
người chúng ta thì khác, Chúa ban cho chúng ta có lý trí và tự do để hiểu biết,
suy tính, đắn đo rồi đi đến quyết định tự do của mình : làm hay không làm, làm
thế này hay thế khác…
Lựa chọn có hai yếu tố đi liền nhau :
“lựa” và “chọn”. Lựa mới là phân ra từng lọai, từng cái một để dễ so sánh. Còn
chọn mới là quyết định nhận hay không nhận, nhận cái này hay cái kia, hay chọn
một trong nhiều cái. Chính sự lựa chọn làm cho chúng ta phải băn khoăn, lo âu
vì có những sự lựa chọn liên quan đến cả
cuộc sống tương lai, ví dụ : có nên dâng mình cho Chúa trong đời sống tu trì
hay không, làm Linh mục hay tu sĩ. Có nên lập gia đình hay không hoặc lập gia đình
với ai.
Ngày nay người ta nói nhiều đến dấn thân.
Dấn
thân, nhập cuộc là thân phận của con người. Sống là lựa chọn. Mà lựa
chọn là liều lĩnh vì không bao giờ ta nắm được một cách rành rọt như 2 với 2 là
4 tất cả những lý do lựa chọn và những điều tương lai dành cho sự lựa chọn của
ta. Nhưng không phải vì thế mà ta không dám liều mình. Khi đã dùng trí khôn để
duy nghĩ, cân nhắc như ta có thể rồi, ta có quyền hành động.
2. Thử thách và lựa chọn.
Bình thường chúng ta nói rằng con người
phải được thử thách để nên người hòan thiện, nó có tính cách tích cực, còn cám
dỗ xem ra có tính cách tiêu cực. Nhưng trong đạo chúng ta có thể gọi thử thách
là “cám dỗ” vì chính cám dỗ làm cho con người nên lành thánh hơn hay xấu xa hơn,
phân biệt được ai trung thành, ai phản bội Chúa.
a)
Thử thách cần thiết.
Con người chỉ có giá trị khi đã được
thử thách đầy đủ. Đứng về phương diện triết học, người ta đánh giá một người :
không ai hỏi anh LÀ gì nhưng anh đã LÀM được một cái gì và làm được bao nhiêu.
Chính cái LÀM mới đem giá trị đến cho
con người chứ không phải cái LÀ. Cho nên thử thách là điều cần thiết để đánh giá
con người.
- Kinh Thánh nói :”Lửa thử vàng, gian nan thử đức”.
-
Chí sĩ Phan bội Châu cũng nói :
Nếu phải đường đời bằng phẳng hết,
Anh
hùng hào kiệt có hơn ai.
- Thi sĩ Nguyễn công Trứ, một thi sĩ của chủ nghĩa anh hùng, một con người đã
từng lên voi xuống chó, cuộc đời ông đã trải qua đầy gian nan khốn khó, đã từng
nếm mùi thất bại chua cay, nhưng ông đã kiên trì chịu đựng và đã vượt qua, ông đã
từng khuyên thanh niên phải sống can trường, vượt qua mọi gian nan thử thách
theo châm ngôn “vô họan nạn, bất anh hùng” :
Cũng có lúc mưa dồn sóng vỗ,
Quyết
ra tay buồm lái với cuồng phong.
Chí
những toan xẻ núi lấp sông
Làm
nên đấng phi thường đâu đấy tỏ.
b)
Ích lợi của thử thách.
Thử thách hay cám dỗ làm cho người ta
trưởng thành hơn, nghị lực hơn, làm chủ được con người của mình. Vàng thau chỉ
là đống quặng hỗn độn nhưng nhờ lửa thiêu đốt mới chọn ra được thứ vàng ròng.
Chưa vượt qua gian nan thử thách, chưa
ai được gọi là anh hùng :
Văn vô sơn thủy vô kỳ khí,
Nhân
bất phong sương vị lão tài.
(Nguyễn
công Trứ)
Ông Abraham đã bị Chúa thử thách cực kỳ
gây cấn về lòng tin của ông vào Chúa. Bình thường không ai chấp nhận được cuộc
thử thách ấy vì nó đi ngược lại với lối suy luận của con người : giết con một
duy nhất đi thì làm sao có con nối dõi tông đường ? Nhưng ông đã đặt hết tin tưởng
vào Chúa, để cho Chúa lo, còn ông thì cứ thực hiện theo ý Ngài… và ông đã thành
công. Vì vậy, Abraham được gọi là tổ phụ của các kẻ tin (Pater credentium).
c)
Phải biết lựa chọn.
Trong thử thách, con người phải biết lựa
chọn để đi đến quyết định : tiến hay lùi, tiếp tục hay tháo lui ? Trong thử thách,
hễ không tiến là lùi, không thắng thì thua.
Truyện : thần Hercule.
Theo thần thọai Hy lạp, Hercule một lần
đứng giữa ngã ba đường và tự hỏi đi về đâu ? Hai người chỉ đường đến với ông. Một
người nói :”Hãy theo tôi, đây là con đường thỏai mái, hạnh phúc và lối đi dễ dàng”.
Người thứ hai nói :”Đây là con đường cố gắng, nỗ lực, khó khăn. Tuy là đường khó
khăn, nhưng đưa tới hạnh phúc”. Hercule đã chọn con đường khó khăn. Và quả thực
ông khôn ngoan vì khó khăn đưa tới vinh quang theo châm ngôn của đạo chúng ta
“Per crucem ad lucem” : qua thập giá tới vinh quang.
3. Lựa chọn của chúng ta.
Không ai trong chúng ta là
không bị thử thách, không bị cám dỗ. Chúng ta phải biết chọn lựa, thành công
hay thất bại là do lựa chọn đúng hay sai. Trong các bài đọc hôm nay, chúng ta đã
có một bài học về lựa chọn đúng hay sai : Adong đã lựa chọn sai vì không chọn ý
Chúa mà chọn ý mình, nên đã để hậu quả tai hại cho con cháu. Đức Giêsu – một Adong mới – đã chọn lựa đúng
vì biết lựa chọn thánh ý Chúa Cha chứ không theo ý mình, nên đã dành được chiến
thắng lẫy lừng và đã đem ơn cứu độ đến cho lòai người.
Đức cha L. Daloz, trong cuốn Le Règne des cieux s’est approché” đã viết
:”Chúng ta thấy : những cám dỗ của Đức Giêsu cũng là của chúng ta hôm nay. Chẳng
có gì phải ngạc nhiên, chúng ta biết rằng nơi Đấng là Đầu, tòan Thân Mình đã
chiến thắng cám dỗ. Chính nhờ cậy dựa vào Người, mà đến lượt mình, chúng ta có
thể thóat được cạm bẫy của tên cám dỗ. Đức Giêsu dạy ta phải đương đầu như thế
: bằng cách chạy đến với Lời Chúa. Lời Chúa soi đường chỉ lối cho chúng ta đó. Lời
Chúa che chở, bảo đảm cho chúng ta khỏi bị lầm lạc. Thật là nguy hiểm nếu chúng ta để mình buông theo xu hướng tự
nhiên của lòai người : ma quỉ cũng không mong gì hơn chúng ta đồng lõa với chúng như thế. Khi ấy,
Lời Chúa sẽ là thành lũy bảo vệ chúng ta”(Fiches dominicales, năm A, tr 172).
Truyện : Ngọn đuốc Vân Trường.
Đời Tam quốc, Quan Vân Trường
bị thất thủ thảm bại ở Hạ bì. Thân đơn nhất mã, phò hai người chị dâu (tức vợ của
Lưu Bị) qua nương nhờ nhà Tào Tháo. Đêm đến, Tào Tháo cho ba người ngủ chung một
phòng, dụng tâm là muốn cho chị em lọan luân, chủ tôi phải thất lễ.
Quan vân Trường một dạ thẳng
ngay không để tà tâm vật dục quyến rũ, tay cầm đuốc, tay cầm sách Xuân Thu đọc đến
sáng.
Mọi người thấy vậy khen Vân Trường
là người chính trực. Từ đó, “Ngọn đuốc Vân Trường” được dùng để ám chỉ những kẻ
ngay thẳng, không để vất dục quyến rũ lòng mình (Thiên Phúc).
Con người ai cũng bị vật dục
quyến rũ , đấy là một sự kiện hiển nhiên, vấn đề đặt ra là có thắng đuợc nó hay
không. Dù thế nào đi nữa, cám dỗ vẫn là số phận của con người ở trần thế. Đối với
người Kitô hữu, cám dỗ càng đeo đuổi họ như hình với bóng, nó chỉ buông
tha khi họ đã đi hết cuộc hành trình trần
gian. Tuy nhiên thành công hay thất bại cũng tùy thuộc họ chiến thắng hay đầu hàng
các cơn cám dỗ. Số phận đời đời sẽ căn cứ vào việc họ đã vượt qua cuộc thử thách hay buông xuôi bỏ
cuộc.
Cám dỗ nào cũng dẫn chúng ta
đến một lựa chọn : hoặc chọn thánh ý Chúa hoặc chọn chính mình. Hãy để cho Lời
Chúa hướng dẫn cùng với sự cầu nguyện, ăn chay, hãm mình. Tuy Chúa sẽ hướng dẫn
và giúp đỡ, chúng ta cũng phải khôn ngoan tránh những dịp đưa đến cám dỗ, chớ
khinh thường vì “Họa mạc đại ư khinh địch”
: không có cái hại nào to bằng khinh địch (Đại học).
Chúng ta bắt đầu buớc vào mùa
Chay của năm Phụng vụ. Nhưng thật ra, cuộc sống của mỗi người là một mùa chay
liên lỉ, bởi vì chúng ta thường xuyên gặp cám dỗ và phải luôn chiến đấu, để sống
tinh thần của Chúa Kitô. Chúng ta nhiều lúc phải cam chịu thiếu thốn, đói khát
mà không sử dụng tự do, khả năng của mình để tìm thỏa mãn, phụng sự cho chính bản
thân mình và sống ích kỷ. Đôi lúc chúng ta bị coi như thất thế, ngu dại và bị
giới hạn, yếu đuối bởi vì chúng ta đang tôn thờ và tùng phục đường lối của Thiên
Chúa. Và rất nhiều khi chúng ta phải chịu thiệt thòi, từ chối những vui thú và
vinh dự của trần gian để trung thành phụng sự Chúa.
Lm Giuse Đinh lập Liễm
Giáo xứ Kim phát
Đà lạt