Chúa Nhật XXIX Thường Niên B
Hiến Mạng Sống Làm Giá Chuộc
Mc 10:35-45:
35 Giacôbê và Gioan, các con của ông Zêbêđê đến gần Người và nói: “Thưa Thầy,
chúng con muốn Thầy thực hiện cho chúng con điều chúng con sắp xin đây.” 36
Người hỏi: “Các anh muốn Thầy thực hiện cho các anh điều gì?” 37 Các ông thưa:
“Xin cho chúng con, một người ngồi bên hữu, một người ngồi bên tả Thầy trong
vinh quang của Thầy.” 38 Nhưng Đức Giêsu nói với họ: “Các anh không biết các
anh xin gì! Các anh có thể uống chén Thầy uống, hay chịu được phép rửa Thầy sắp
chịu không?” 39 Các ông thưa với Người: “Chúng con có thể.” Rồi Đức Giêsu bảo
họ: “Chén Thầy uống, anh em cũng sẽ uống; phép rửa Thầy chịu, anh em sẽ chịu. 40
Nhưng việc ngồi bên hữu hay bên tả Thầy, Thầy không có quyền cho, nhưng Thiên
Chúa đã chuẩn bị cho ai thì kẻ ấy mới được.” 41 Nghe vậy, mười môn đệ kia đâm
ra tức tối với Giacôbê và Gioan. 42 Gọi các ông lại, Đức Giêsu nói với các ông:
“Anh em biết: những người được coi là thủ lãnh các dân thì dùng uy mà thống trị
dân, những người làm lớn thì lấy quyền mà cai quản dân. 43 Nhưng giữa anh em
thì không được như vậy: ai muốn làm lớn giữa anh em thì phải làm người phục vụ
anh em; 44 ai muốn làm đầu anh em thì phải làm đầy tớ mọi người. 45 Vì Người
Con của Nhân Loại đến không phải để được phục vụ, nhưng để phục vụ, và hiến
mạng sống làm giá chuộc vì ích lợi của muôn người.”
Văn mạch của đoạn
10:35-45 là hành trình lên Giêrusalem của Chúa Giêsu (10:32-52), trong đó Người
loan báo cuộc khổ nạn lần thứ ba (10:32-33); Người trả lời về việc cầu xin của
Giacôbê và Gioan (10:35-45); và Người chữa lành người mù Bartimêô (10:46-52). Vì
không có những chỉ dẫn về thời gian và không gian, nên có thể hiểu là đoạn
10:35-45 có chung bối cảnh với tiên báo lần thứ ba và liên kết chặt chẽ với phần
ấy. Có thể phân chia đoạn nầy thành 2 phần chính: 1- Lời cầu xin của Giacôbê và
Gioan và câu trả lời của Chúa Giêsu (10:35-40); 2- Phản ứng tức giận của các tông
đồ khác và giáo huấn về phục vụ của Chúa Giêsu (10:41-45). Trong phần một
(10:35-40), có thể phân đoạn như sau: - Hai anh em đến và ngỏ lời xin với Chúa
Giêsu (10:35-37); - Chúa Giêsu trả lời cho họ (10:38-40); trong khi, ở phần hai
(10:41-45): - Sự tức giận về phía các tông đồ khác (10:41); - Chúa Giêsu nhắc lại
sự phục vụ (10:42-44); - Mẫu gương phục vụ của Người Con của Nhân Loại (10:45).
Cùng với Phêrô, Giacôbê
và Gioan là các tông đồ thân cận nhất của Chúa Giêsu (x. 1:29; 5:37; 9:2; 13:3;
14:33). Tuy nhiên, tương tự như Phêrô bị Chúa Giêsu trách vì không hiểu kế hoạch
của Thiên Chúa (8:33), các ông bị Chúa Giêsu trách vì họ vẫn chưa hiểu Người.
Phản ứng của các tông đồ sau lời tiên báo thứ ba không còn là phản đối (8:32)
hay không hiểu (9:32), mà là xin được tham dự vào vinh quang và quyền của Người,
vì chắc chắn là họ đã nghe và đã có kinh nghiệm về điều nầy (x. 8:38; 9:2-10).
Do đó, thay vì tranh cãi với nhau về chỗ lớn nhất (9:33-34), Giacôbê và Gioan tìm
một bảo đảm và ưng thuận từ Chúa Giêsu để họ có được những chỗ cao trọng nhất
trong nước sẽ đến của Người (c. 36).
Hình ảnh ẩn dụ “ngồi bên
hữu và bên tả” ám chỉ sự chia sẻ vinh dự và quyền năng của đấng ngồi chính giữa
trên ngai trong vinh quang (c. 37; x. 16:19). Chúa Giêsu không bác bỏ lời cầu xin
của họ, nhưng làm cho họ hiểu dần dần tất cả những gì gắn liền với điều họ ước
muốn và cầu xin (c. 38). Trước tiên, việc tham dự vào vinh quang của Người giả
thiết họ cũng phải tham dự trước vào sự thương khó của Người. “Chén” cũng như
“phép rửa” biểu trưng cho cuộc thương khó (14:36; Lc 12:50; Gio 18:11). Tiếp
theo, chỗ ngồi trong nước của Người là do Chúa Cha quyết định và ban cho
(10:38-39), chứ không thuộc quyền của Người. Vì nếu việc uống chén là do ý muốn
của Chúa Cha, cũng chỉ mình Người mới có quyền quyết định ban chỗ cho những ai
làm theo ý Người. Chỗ ngồi bên phải trước tiên là của Chúa Giêsu, vì Người đã
thực hiện trọn vẹn ý muốn của Cha Người (x. 12:36; 14:62; 16:19). Sau cùng, lời
quả quyết “chúng con có thể” của họ (c. 39) sẽ không được thực hiện như lời họ
nói. Họ sẽ chạy trốn và bỏ Người (x. 14:27.50). Về các tông đồ khác, ước muốn làm
lớn vẫn còn trong lòng họ, được biểu hiện qua sự ghen tức (x. 9:33-34;
10:41). Họ vẫn chưa hiểu tinh thần phục
vụ của Người như là con đường họ phải đi qua để nên cao trọng.
Trong đoạn tiếp theo 10:41-45, Chúa Giêsu đối
chiếu cách hành xử của người làm lớn và quyền thế giữa đời (c. 42) với cách hành
động mà Người muốn có nơi các tông đồ của Người (cc. 43-44) và chính là cách hành
động của Người (c. 45). Trong động từ “cai trị”, “hành quyền” (katakyrieuō) có hình ảnh của người chủ (kyrios) (c. 42); trong khi, ở câu Chúa
Giêsu nhắn nhủ các tông đồ, có hình ảnh của “người phục vụ” (diakonos) (c. 43) và “người đầy tớ”, “nô
lệ” (doulos) (c. 44). Quan niệm của Chúa
Giêsu về người đứng đầu hoàn toàn tương phản với quan niệm thông thường của thế
gian. Thế gian xem người đứng đầu là “chủ”; trong khi, Chúa Giêsu quan niệm họ
phải là “người phục vụ” và “đầy tớ” (x. 9:35; 10:43-44). Hình ảnh “chủ - tớ” nầy
tương phản nhau về cả địa vị lẫn vai trò. Người chủ thì cai trị và sai bảo người
khác; trong khi, người phục vụ và đầy tớ - nô lệ thì hầu hạ và thậm chí phải hy
sinh mạng sống cho chủ. Chúa Giêsu tự nhận địa vị của người phục vụ và vai trò
của người đầy tớ “hiến mạng sống làm giá chuộc cho muôn người” (x. Is
53:10-12). Người muốn các tông đồ của Người đi theo con đường của Người. Hơn nữa,
ở đây Người nhấn mạnh sự tận cùng của con đường ấy là không chỉ trở nên người
phục vụ, mà còn tự nguyện trở thành người đầy tớ - nô lệ của mọi người. Cụm từ “giữa
các con” được dùng đến ba lần trong hai câu (cc. 43-44 [3x]) như muốn để giải
quyết cách dứt khoát vấn đề lớn - nhỏ giữa các tông đồ; đồng thời cũng nhấn mạnh
cho họ là ai cũng phải trở nên đầy tớ của nhau.
Vậy, một lần nữa tên gọi
“ Người Con của Nhân Loại” được dùng gắn liền với cuộc thương khó, nhưng cũng với
vinh quang (x. 13:26; 14:62). Rồi, “chén” mà Chúa Giêsu phải uống (10:38) trước
tiên là để cứu chuộc muôn người, chứ không phải để có một chỗ cao trọng như
Giacôbê và Gioan nghĩ. Sau cùng, Chúa Giêsu trở nên mẫu gương sống động cho ai
muốn làm người đứng đầu.
Lm. Luigi Gonzaga Đặng Quang Tiến