Chúa Nhật XXXII Thường Niên B
Từ Sự Túng Thiếu Của Bà
Mc 12,38-44: 38 Trong lúc giảng dạy, Người
nói: “Anh em phải coi chừng những ông kinh sư, họ ưa dạo quanh trong bộ áo
thụng và được chào hỏi ở những nơi công cộng, 39 và những ghế danh
dự trong các hội đường, những chỗ nhất trong các đám tiệc. 40 Họ
nuốt hết nhà cửa của các bà goá và giả bộ đọc kinh cầu nguyện lâu giờ. Những
người ấy sẽ nhận án phạt nhiều hơn”. 41 Ngồi đối diện với hòm cúng,
Người quan sát xem đám đông bỏ tiền vào hòm cúng ra sao. Có lắm người giàu bỏ
thật nhiều tiền. 42 Cũng có một bà goá nghèo đến bỏ vào hai đồng
tiền kẽm, trị giá một phần tư đồng xu. 43 Gọi các môn đệ của Người
lại, Người nói với họ: “Thật, Thầy nói với anh em: bà goá nghèo này đã bỏ nhiều
hơn những người bỏ vào hòm cúng. 44 Vì tất cả đều bỏ từ tiền dư giả
của họ; còn bà này, từ sự túng thiếu của bà, bà đã bỏ tất cả những gì bà có, tất cả cho sự sống
của bà.”
Đoạn 12:38-44 nằm ở cuối
những giáo huấn của Chúa Giêsu trong đền thờ (x. Chú giải bài Phúc âm Chúa Nhật
XXXI Thường Niên B). Đoạn nầy gồm hai câu chuyện của các kinh sư (12:38-40) và bà
goá nghèo (12:41-44), trong đó chân dung tương phản nhau của họ được mô tả.
Trong câu kết luận của mỗi đoạn, một bên Chúa Giêsu loan báo sự phán xét của
Thiên Chúa; bên kia, Người khen ngợi. Hai đoạn liên kết với nhau qua hạn từ “bà
goá” (12:40 và 42.43).
Câu chuyện của các kinh
sư mở đầu bằng một ngăn ngừa (12:38a) và kết thúc bằng một phán xét của Chúa Giêsu
(12:40); phần chính là mô tả cách sống của các kinh sư (12:38b-39). Chúa Giêsu
thường xuyên dùng cách ngăn ngừa “Hãy coi chừng” để kêu gọi các môn đệ của Người
sẵn sàng nghe một điều gì (13:23.33), nhất là để giữ mình khỏi điều sắp được
loan báo: men của người Pharisêu (8:15), cách sống của các kinh sư (12:38), những
người bắt bớ ( 13:5.9). Các kinh sư là những người giảng dạy lề luật của Thiên
Chúa cho dân chúng và phục vụ cho lề luật ấy. Thế nhưng họ đã lợi dụng vị thế của
một kinh sư mà khai thác danh và lợi cho chính mình. Đến lúc nầy, qua lời phê
phán của Chúa Giêsu, mới hiểu được tại sao dân chúng đã đánh giá Người trổi vượt
hơn họ trong giáo huấn và quyền năng (1:22). Điều Chúa Giêsu trách họ là tham vọng
của họ. Marcô mô tả cách sống của họ bằng ba động từ ở thể phân từ hiện tại “muốn”
(12:38), “nuốt” và “đọc kinh, cầu nguyện” (12:40). Điều họ muốn trong đời sống
thường ngày là mặc áo thụng, dành cho những người có chức tước (12:38; x. Lc
15:22; 20:46), để phân biệt mình trong địa vị so với người khác; muốn được chào
nơi công cộng vì muốn xem mình là trung tâm chú ý nơi mà hình như chẳng ai để ý
đến ai; muốn chỗ cao trong các đám tiệc, điều mà Chúa Giêsu khuyên các môn đệ của
Người nên làm ngược lại (x. Lc 14:8). Trong đời sống tôn giáo, họ cũng muốn những
chỗ vinh dự trong hội đường. Như thế, họ muốn phô trương chính mình ra ở mọi nơi
và giữa mọi người để tìm vinh dự nhiều nhất có thể từ phía con người. Về việc làm,
Chúa Giêsu trưng dẫn hai hành động cụ thể: nuốt nhà cửa của bà góa và giả bộ đọc
kinh lâu giờ (1:40). Hai hành động nầy gắn liền với nhau. Làm như thế là họ
khai thác Thiên Chúa và đánh lừa con người để kiếm lợi lộc vật chất ngay cả của
những người nghèo khó nhất. Do đó họ bị kết án nặng nề (x. Xh 22:21-23; Is
1:17; 10:1-2). Chúa Giêsu muốn các môn đệ của Người đừng bắt chước theo lối sống
của các kinh sư, vì cách sống ấy đã bị kết án rồi (12:40).
Câu chuyện của bà goá nghèo có thể được phân
chia thành hai phần: - Chúa Giêsu quan sát những người bỏ tiền vào hòm cúng (12:38-40);
- Người đánh giá việc làm của họ, cách riêng của bà ấy (12:41-44). Khung cảnh của
câu chuyện là sự quan sát của Chúa Giêsu và nhiều người đến bỏ tiền vào hòm cúng
(12: 41). Sự tương phản giữa những người giàu và một bà góa nghèo được nêu nổi
bật suốt câu chuyện. Đây là những tương phản: nhiều người giàu có (c. 41) - một
bà goá nghèo (c. 42.43); họ bỏ nhiều tiền (c. 41) - bà bỏ hai đồng xu (c. 42);
họ bỏ từ phần dư giả (c.44) - bà bỏ từ sự túng thiếu (c.44). Động từ “bỏ vào” dùng
cho người giàu diễn tả sự liên tục và thời hạn; trong khi cũng động từ ấy dùng
cho bà goá chỉ một hành động nhanh chóng và đã hoàn tất. Bà chỉ bỏ một lần thôi
(cc. 42.43.44). Tuy nhiên, kết quả là một bà goá bỏ nhiều hơn tất cả những người
bỏ tiền vào hòm cúng (c. 43).
Trong xã hội Israel thời
ấy, bà goá được xếp bên cạnh những trẻ không cha mẹ. Cả hai thuộc về những người
không thể tự vệ (Ex 22:22; Đnl 10:18; 14:29). Hơn nữa, bà goá nầy được xác định
là nghèo (cc. 42.43). Chữ “nghèo” (ptōchos)
nầy còn có nghĩa là “người ăn xin” (x. 10:12; Lc 14:13.21). Để ca ngợi là bà đã
bỏ vào nhiều hơn tất cả những người đã bỏ vào đó, Chúa Giêsu dùng công thức
long trọng “Thật, Thầy bảo các con”. Trong lý chứng đưa ra (12:44), Người cho
thấy sự tương phản của hai việc làm: người giàu cúng đền thờ từ tiền dư thừa,
trong khi bà góa từ sự thiếu thốn. Dư thừa là nhiều hơn mức cần thiết; trong
khi, thiếu thốn là ít thua mức phải có. Người giàu có đã bỏ vào “nhiều”
(12:41), trong khi bà goá nghèo đã bỏ vào “tất cả” (12:44). Tất cả những gì bà
có cho đến lúc ấy chỉ là hai đồng tiền. Đó là tất cả phương tiện vất chất nuôi
sống bà (x. Lk 8:43). Đối với Chúa Giêsu, điều Người quan tâm không phải là số
lượng, vì chắc chắn là những người giàu có bỏ vào nhiều hơn bà, mà là sự trọn vẹn.
Trong đoạn trước nói về giới răn yêu thương, Người đòi hỏi sự trọn vẹn (x.
12:30.33). Vậy, bà goá nghèo nầy đã thực hiện giới răn đó, khi dâng cho Thiên
Chúa tất cả những gì bà có và đã không dành lại điều gì cho mình.
So sánh với các kinh sư
bị phê phán trên, bà goá nghèo nầy rất tự do đối với tiền của và với chính mình.
Bà không lo lắng cho chính mình, mà chỉ hướng về Thiên Chúa. Bà hoàn toàn yêu mến
Người và lòng mến yêu ấy được biểu lộ qua việc dâng cúng tất cả những gì đang có
cho đền thờ của Người. Trong khi đó, các kinh sư chỉ nghĩ đến mình và tận dụng
mọi sự, mọi người và ngay cả việc thờ phượng Thiên Chúa cho tham vọng riêng mình.
Vì lý do ấy mà trước mặt Thiên Chúa, các kinh sư ấy bị phán xét, còn bà goá nghèo
nầy nên cao trọng.
Không phải số lượng việc
làm hay tiền của dâng cúng mà Thiên Chúa yêu thích, nhưng là một tấm lòng thuộc
trọn vẹn về Người.
Lm. Luigi Gonzaga Đặng Quang Tiến