Chúa Nhật 22 Thường Niên Năm B
Phải Biết Kiểm Ðiểm
(Thứ luật 4,1-2.6-8; Thư Yacôbê 1,17-18.21b-22.27; Tin Mừng
Marcô 7,1-8.14-15.21-23)
Phúc Âm: Mc 7, 1-8a. 14-15. 21-23
"Các ngươi gác bỏ một bên các giới răn
Thiên Chúa, để nắm giữ tập tục phàm nhân".
Khi ấy, những người biệt phái và mấy luật sĩ từ
Giêrusalem tụ tập lại bên Chúa Giêsu, và họ thấy vài môn đệ Người dùng bữa với những
bàn tay không tinh sạch, nghĩa là không rửa trước. Vì theo đúng tập tục của
tiền nhân, những người biệt phái và mọi người Do-thái không dùng bữa mà không
rửa tay trước, và ở nơi công cộng về, họ không dùng bữa mà không tắm rửa trước.
Họ còn giữ nhiều tập tục khác nữa, như rửa chén, rửa bình, rửa các đồ đồng. Vậy
những người biệt phái và luật sĩ hỏi Người: "Sao môn đệ ông không giữ tập
tục của tiền nhân mà lại dùng bữa với những bàn tay không tinh sạch?"
Người đáp: "Hỡi bọn giả hình, Isaia thật đã nói tiên tri rất chí lý về các
ngươi, như lời chép rằng: 'Dân này kính Ta ngoài môi miệng, nhưng lòng chúng ở
xa Ta. Nó sùng kính Ta cách giả dối, bởi vì nó dạy những giáo lý và những luật
lệ loài người'. Vì các ngươi bỏ qua các giới răn Thiên Chúa, để nắm giữ tập tục
loài người".
Và Người lại gọi dân chúng mà bảo rằng:
"Hết thảy hãy nghe và hiểu rõ lời Ta. Không có gì từ bên ngoài vào trong
con người mà có thể làm cho họ ra ô uế. Chỉ có những gì từ con người xuất ra, chính
những cái đó mới làm cho họ ra ô uế. Vì từ bên trong, từ tâm trí người ta xuất
phát những tư tưởng xấu: ngoại tình, dâm ô, giết người, trộm cắp, tham lam, độc
ác, xảo trá, lăng loàn, ganh tị, vu khống, kiêu căng, ngông cuồng. Tất cả những
sự xấu đó đều ở trong mà ra, và làm cho người ta ra ô uế".
Suy Niệm:
Chúa Nhật XXII Thường Niên Năm B
Thứ luật 4,1-2.6-8; Thư Yacôbê
1,17-18.21b-22.27; Tin Mừng Marcô 7,1-8.14-15.21-23
Gặp hoàn cảnh phải thức thời, con người thường
hay do dự. Nhiều khi không phải vì sợ hãi, ngại ngùng; nhưng vì lương tâm bất
an và bị giằng co. Một bên là những nguyên tắc luân lý và đạo đức trước đây; và
bên kia là những đòi hỏi mới của hoàn cảnh. Làm sao để không thái quá và cũng
không bất cập, không cấp tiến cũng không bảo thủ, mà chỉ tiến bộ hoặc tiên
tiến? Chắc chắn phải vận dụng óc sáng tạo. Nhưng có lẽ cũng không nên quên
những bài học của lịch sử. Và Sách Thánh cũng là một kho tàng khôn ngoan ngay
cả về phương diện này. Những bài đọc Kinh Thánh hôm nay là một thí dụ. Chúng ta
sẽ thấy vừa phải trung thành với các nguyên tắc đạo đức, vừa phải sáng suốt
tiến bộ. Xin Chúa cho chúng ta biết hiểu lời của Người.
1. Phải Chọn Ðường Sống
Bài sách Thứ luật gợi lên một lịch sử đầy biến
cố. Bề ngoài đó là những lời Môsê trối cho dân trước khi ông từ giã cõi trần.
Ông đang ở bên kia sông Yorđan, biết mình không được vào Ðất Hứa. Dân sẽ được
vào. Nhưng ở đó họ sẽ có được hạnh phúc không? Tất cả tùy thuộc ở thái độ của
họ trung thành đối với Chúa... Thế mà kinh nghiệm những năm lãnh đạo dân cho
Môsê biết
Ông có thể làm được công việc ấy không?
Lời khuyên của một người có thể có giá trị cho
mọi thế hệ loài người không?
Môsê đã không quá tự phụ ư?
Con người của ông không phải như vậy. Ðây chỉ
là những lời người ta gán cho ông. Và chắc chắn ông sung sướng lãnh vinh dự
này. Những lời đó hợp ý với ông. Và nhất là chúng không phải là của riêng cá
nhân một tác giả nào. Chúng là thành quả của một tinh thần trung kiên qua nhiều
thế hệ lịch sử của dân Chúa. Và tinh thần này đã bắt đầu từ Môsê.
Quả vậy, sách Thứ Luật là tác phẩm của tinh
thần dân Chúa. Nó thu góp các suy tư chân chính của nhiều thế hệ lịch sử. Người
ta coi Môsê là tác giả chỉ vì mọi suy tư ở đây đều phát xuất từ giao ước và chỉ
muốn trung thành với giao ước Sinai. Giá trị của nó nằm ở chỗ nó là những bài
học rút ra từ nhiều kinh nghiệm sống. Chúng ta có thể tin ở những lời khuyên
của sách này vì có thể nói ngay hoàn cảnh mới vừa đến với chúng ta, nó cũng đã
trải qua.
Vậy, mở đầu bài sách đó hôm nay, Môsê nói với
mọi người: "Hãy nghe". Ðó là tiếng nói của người khôn, đầy kinh
nghiệm. Và Môsê nói tiếp. Các ngươi hãy giữ lệnh truyền để được sống và được
đất hứa. Ðó là điều không được tranh luận bàn cãi. Là vấn đề một sống một chết,
có thế thôi. Giữ Luật Chúa thì sống, bằng không thì chết. Mà chết và sống ở đây
có ý nghĩa thực tế cụ thể chứ không bóng bẩy. Thiên Chúa chỉ ban Ðất Hứa và các
Lời Hứa của Người cho kẻ giữ Luật. Kẻ không giữ Luật, không có chỗ đứng, không
có nơi tựa, nó sẽ hư vong.
Ước gì chúng ta không bao giờ quên nguyên tắc
này. Gặp hoàn cảnh mới mẻ đến đâu đời sống con người vẫn phải nắm giữ một số
Luật điều. Vứt bỏ mọi sự, kể cả nguyên tắc phải giữ luật và phải sống có kỷ
luật, là biến mình trở nên bọt sóng để tùy gió đánh đi. Con người sinh ra có
gốc. Ðời sống con người phải có phương hướng. Chúng ta phải chọn đường sống,
như lời Môsê nói hôm nay.
Tuy nhiên ông rất thận trọng. Ông nói: Không
được thêm gì vào luật Chúa, cũng không được xén bớt. Và đó là điều không dễ. Nó
đòi người ta luôn luôn phải kiểm điểm thành khẩn trước mặt Chúa. Tiếc thay, con
người lại ít khi muốn đến trước nhan Người. Họ luôn muốn lưu lại nơi thế giới
tạo vật. Có khi lương tâm ray rứt, thúc đẩy họ đi gặp Chúa, thì họ lại lười
biếng lấy một tạo vật làm ngẫu tượng để thay thế cho Người. Rồi họ nghĩ ra
những yêu cầu của ngẫu tượng ấy. Dần dần họ không còn nhớ và sống theo Luật
chúa nữa nhưng đã lấy truyền thống và tập quán loài người làm luật sống. Bài
Tin Mừng hôm nay sẽ cho chúng ta thấy rõ điều này. Nhưng Môsê, ngay từ đầu đã
cảnh giác người ta. Ông dạy phải luôn luôn tìm ra ý Chúa. Chỉ có nó là lẽ sống
của con người và là đường dẫn họ đến sự sống.
Ai giữ đúng luật Chúa sẽ luôn luôn có thể tự
phụ. Họ sẽ là người "khôn ngoan minh mẫn ở trước mắt các dân", vì
những điều họ giữ thật là những phán quyết công minh. Hơn thế nữa, các dân sẽ
thấy rằng sẽ trải qua các thời đại và cảnh đời tang bồng mà luật pháp vẫn như
vậy, thì là dấu nó không do lòng người thay đổi làm ra, nhưng
phải do Ðấng vĩnh cửu bất biến đã phán quyết. Và như thế thật là hạnh phúc và
vinh dự cho dân tộc, cho con người được Thiên Chúa ở gần và chăm sóc như vậy.
Những suy nghĩ của sách Thứ Luật rõ ràng rất
sâu xa. Nó khiến chúng ta tin tưởng vào nguyên tắc. Ðó là lẽ sống. Và đó là
vinh dự. Không phải Môsê đã tự ý nói lên được những lời chân thật trên đây. Ðó
là kinh nghiệm của cả một dân tộc trải qua cuộc đời bể dâu và sóng gió. Ðây còn
là dân tộc được Thiên Chúa lựa chọn và hướng dẫn. Thế nên, những lời sách Thứ
Luật hôm nay đúng ra là tiếng nói của Chúa Thánh Thần và của chính Thiên Chúa.
Người mạc khải cho chúng ta chân lý này: nếu con người muốn sống và chiếm được
đất hứa, tức là hạnh phúc, họ phải giữ luật. Và phải giữ và chỉ giữ đúng luật
của Người. Không những đó là đường sống cho họ mà còn là vinh dự ở trước mắt
các dân. Ai hiểu như vậy mà còn có thể sống như không có nguyên tắc và phương
hướng? Và gặp hoàn cảnh đổi đời, ai tưởng rằng chỉ cần "cho de" những
nguyên tắc cũ mà không chấp hành những lệnh truyền mới? Mọi tình hình mới chỉ
là cơ hội để khám phá ra nhiệm vụ mới. Ðó là điều ít khi người ta muốn làm, như
người Dothái trong bài Tin Mừng hôm nay. Nhưng chúng ta hãy nghe lời Ðức Yêsu
dạy.
2. Phải Biết Kiểm Ðiểm
Người lại đụng độ với bọn Biệt phái và Luật sĩ.
Nói đúng hơn, bọn người bảo thủ và lạc hậu này chỉ muốn riết Người vào kỷ luật.
Họ thấy môn đồ của Người không rửa tay trước khi dùng bữa. Thế là họ đùng đùng
tấn công: "Vì lẽ gì mà môn đồ của ông không giữ lệ truyền của tiền
nhân?" Họ nói như ai cũng sống trong môi trường của họ. Tiền nhân của họ
là ai? Lệ truyền ấy có từ hồi nào? Môsê đã chẳng nói trong sách Thứ luật rằng:
đừng thêm thắt, xén bớt Luật Chúa sao? Ðức Yêsu lại còn thấy bộ mặt giả hình,
giả đạo đức, giả nhân nghĩa của họ nữa. Thế nên Người trả lời và soi sáng cho
họ hai điểm. Một là họ đã gạt lệnh truyền của Thiên Chúa, mà cố thủ lấy lệ
truyền của loài người. Và hai là họ chỉ chú trọng rửa tay bên ngoài mà không
thanh tẩy lòng trí bên trong. Nói đúng ra, Ðức Yêsu đã hỏi quật lại họ hơn là
chỉ trả lời cho câu hỏi. Người không cắt nghĩa vì sao các môn đồ không rửa tay
trước khi dùng bữa; nhưng lại vạch ra cho bọn Biệt phái và Luật sĩ biết đời
sống của họ không vô tội đâu. Nó còn xấu xa là khác. Vì nó không giữ luật Chúa,
một chỉ làm theo tập tục. Nó chỉ chải chuốt bộ mặt bên ngoài và để yên ao tù dơ
nhớp nơi tâm hồn.
Nhiều người không thích câu Ðức Yêsu đã nói về
điều gì tự bên ngoài mà vào bụng không làm cho người ta ra ô uế, nhưng mọi điều
xấu xa làm ô uế đều tự bên trong mà xuất ra. Nhưng chúng ta hãy hiểu thái độ
quyết liệt của Người... Ở thời bấy giờ, người Dothái có những phân biệt rất vật
chất về những gì sạch và dơ. Nếp sống đạo của họ căn cứ vào những việc giữ luật
lệ này. Ðến nỗi họ không còn để ý đến tư cách của tâm hồn, mà chỉ còn quan tâm
đến những cái hình thức. Ðức Yêsu gọi họ là bọn giả hình, là có cơ sở. Chúng ta
hãy nhớ đến một người như Phêrô. Một ngày kia, gần đến giờ ăn trưa. Ông đói
bụng và thiếp ngủ đi. Và ông mơ thấy Chúa bảo phải ăn mớ ếch nhái trong tấm mền
ở trên trời thả xuống. Phản ứng của ông là của Dothái giáo. Ông lắc đầu bảo
rằng đây là vật dơ, người đạo đức không được ăn kẻo ra ô uế. Ông cũng cố thủ lệ
truyền của loài người mà gạt lệnh truyền của Chúa vừa bảo ông. Ðến nỗi Chúa
phải nhắc nhở cho ông rằng: Những gì Thiên Chúa đã tẩy sạch thì đừng gọi là dơ
nữa!
Tựu trung, óc vụ hình thức vẫn thật là khó
chữa. Lâu ngày nó thi hành lệ truyền của loài người và quên lệnh truyền của
Thiên Chúa, thành ra có lúc nó dám vịn vào lệ truyền của phàm nhân để cưỡng lại
lệnh truyền của Ðấng Tối Cao. Kh6ng những nó đa lấy ngẫu tượng thay cho Thiên
Chúa mà còn đi đến chỗ dùng ngẫu tượng nghịch lại Ngài.
Ðức Yêsu hôm nay muốn mạc khải điều đó. Người
muốn người ta phải kiểm điểm lại đời sống tôn giáo và đạo đức của mình. Và để
khỏi tiếp tục lầm lạc, người khuyên mọi người hãy bắt đầu rửa sạch lòng mình,
để nguồn có trong thì những dòng tư tưởng chạy ra từ tâm hồn mới sạch. Công
việc này ai cũng phải làm và phải làm đi làm lại. Bài thư Yacôbê khi ấy sẽ có
giá trị thiết thực.
3. Phải Chịu Lấy Lời
Gọi đây là một thư thì cũng chỉ là cách nói.
Ðúng ra nó là một bản văn giáo huấn các tín hữu. Người ta không nên tìm ở đây
những tư tưởng độc đáo. Nhưng đọc xong ai cũng cảm thấy tác giả bức thư này rất
thành tâm. Ông đòi tin-hành nhất thiết phải đi đôi; không được nhị tâm và đi
dệu dạo, tức là đừng nghĩ rằng có thể làm tôi Thiên Chúa mà lòng lại chiều theo
thế gian được. Những câu đầu tiên đọc trong phụng vụ hôm nay đã nói rõ vì sao
như vậy. Tác giả viết: "Ơn tốt lành, lộc trọn hảo, hết thảy đều do trên,
xuống từ Cha các tinh sao sáng láng; nơi Người không có biến dịch, hay vì xoay
vần mà khuất bóng". Mới đọc chúng ta có thể thấy khó hiểu. Nhưng đây là
những lời quan trọng. Tác giả nói đến nguồn gốc, căn nguyên, cơ sở của lòng đạo
đức chân thật.
Quả vậy lòng đạo đức của chúng ta không xây
trên những cái gì đổi thay, khi sáng khi mờ. Không, nó là ơn Chúa ban. Người là
Ðấng tạo hóa. Người đã dựng nên tinh tú. Người là Ðấng hoàn toàn sáng láng,
chẳng bao giờ có thể mờ tối vì Người chẳng bao giờ thay đổi và khuất bóng. Nói
rằng các nguyên tắc đạo đức căn bản có thể thay đổi và châm chước được là nói
đến một thứ đạo đức không lấy Chúa làm nền tảng và nguồn gốc. Môsê trong sách
Thứ luật đã nói: đừng thêm thắt bớt xén luật Chúa cũng là nói theo nghĩa đó. Và
cũng vì vậy trong bài Tin Mừng, Ðức Yêsu bảo phải luôn thanh tẩy tâm hồn.
Ở đây Yacôbê cũng dạy "phải khử trừ mọi
thứ uế nhơ và khiêm nhu chịu lấy lời vốn đã được gieo sẵn trong lòng".
Người muốn hết thảy hãy thanh tẩy mọi dục vọng và lệ truyền để làm sáng tỏ Lời
Tin Mừng cứu độ đã được gieo vào lòng tín hữu khi lãnh nhận đức tin. Ðó không
phải chỉ là Lời chân lý, nhưng còn là chính Ngôi Lời Thiên Chúa đã giáng sinh
làm người và bây giờ còn mầu nhiệm lưu lại trong các tâm hồn trong sạch. Chính
lời đó mới cứu được linh hồn chúng ta khi chúng ta chỉ nghe tiếng Người.
Và Người không chấp nhận cho chúng ta tin Người
và mang danh hiệu Kitô hữu của Người mà không thi hành lệnh truyền của Người.
Và lệnh truyền ấy là hãy yêu thương anh em, như lời Yoan viết; hay như lời Yacôbê
nói hôm nay là: viếng thăm cô nhi quả phụ... Chính nếp sống bác ái chân chính
này giữ gìn chúng ta không "bợn vết nhơ của thế gian".
Như vậy cả ba bài Kinh Thánh hôm nay đã cho
chúng ta phương hướng để sống đạo đức. Dù hoàn cảnh có đổi thay và tình hình có
mới mẻ, người tín hữu vẫn phải sống có nguyên tắc. Dĩ nhiên không được bắt
chước người Dothái lấy lệ truyền của loài người làm chân lý bất di chuyển; và
tệ hơn còn vịn vào nó để khước từ lệnh truyền của Thiên Chúa. Không, hoàn cảnh
mới chỉ đem lại cho chúng ta cơ hội kiểm điểm lại đời sống của mình; không phải
chỉ nhìn vào những cái bên ngoài, nhưng phải đi sâu vào tâm hồn, để gạt bỏ
những lớp bụi ô uế đầy gian tà hầu tìm ra Lời Chúa và hình ảnh của Người đã
được gieo sẵn và in sẵn trong tâm khảm. Ánh sáng của Chúa sẽ lóe lên. Tiếng nói
của Người sẽ trong trẻo. Chúng ta đi theo ánh sáng đó và thi hành tiếng nói đó
thì sẽ đạo đức chân thật. Và mọi người sẽ thấy chúng ta bác ái hơn vì đạo Chúa
là bác ái.
Giờ đây chúng ta sửa soạn tâm hồn đón Chúa vào
lòng để từ đó mọi giòng tư tưởng biến ra hành động của đời sống chúng ta trở
nên đạo đức, trong lành.
(Trích dẫn từ tập sách Giải Nghĩa Lời Chúa của
Ðức cố Giám Mục Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm)