CUỘC QUANG LÂM CỦA CON NGƯỜI
(Máccô 13,24-32 – CN XXXIII TN -
B)
1.- Ngữ cảnh
Giữa các chương nói về hoạt động công khai
của Đức Giêsu (Mc 1–12) và những
chương tường thuật cuộc Khổ Nạn (Mc
14–16), chúng ta gặp bài Diễn từ cánh chung (Mc 13). Bài này khởi đi từ lời Đức Giêsu loan báo rằng Đền Thờ Giêrusalem
huy hoàng tráng lệ như thế đó sẽ bị tàn phá và từ câu hỏi bao giờ sẽ xảy ra
chuyện ấy. Bài Diễn từ này được ngỏ với bốn môn đệ Đức Giêsu đã gọi đầu tiên
(x. 13,3 và 1,16-20), nhưng có một giá trị tổng quát (13,37). Bài không
chỉ liên hệ đến cuộc tàn phá Giêrusalem, nhưng còn nhìn tổng quát về tương lai.
Đức Giêsu phác ra những đường nét lớn cho các môn đệ thấy tương lai sẽ mang lại
cho họ điều gì (13,5-27) và họ sẽ phải ứng xử thế nào (13,5.21-23.28-37). Chúng
ta có thể chia bài diễn từ này thành ba phần:
1) Khi nào (cc. 5b-8.9-13.14-23);
2) Dấu chỉ: Cuộc quang lâm (cc. 24-27);
3) Giờ chính xác (cc. 28-32.33-37).
2.-
Bố cục
Bản văn đọc hôm nay có thể chia thành hai
phần :
1) Cuộc Quang Lâm (13,24-27);
2) Thời gian (13,28-32).
3.- Vài điểm chú giải
- Nhưng trong những ngày đó, … các ngôi sao
từ trời sa xuống (24-25): Với liên từ “nhưng”, tác giả đưa độc
giả tới khúc quanh quan trọng. Ngài mở ra một viễn tượng phổ quát bằng cách
dùng những hình ảnh thuộc Cựu Ước nói về Ngày của Yhwh (Đức Chúa) (Is 13,10; 34,4; Ge
2,10–3,4; 4,15t.). Trong Cựu Ước, các hiện tượng này là những hoàn cảnh
đi theo cuộc xét xử trong thịnh nộ, “ngày của Yhwh”.
Theo những bản văn Isaia, việc phán
xét nhắm đến Babylon và Êđôm. Trên cái nền Kinh Thánh này, các hình ảnh được vận
dụng để minh họa cuộc phán xét trên các kẻ gian ác.
- Con Người
(26): Trên tấm phông là một vũ trụ bị rung chuyển, Con Người xuất hiện, được mô
tả bằng những từ ngữ của Đn 7,13tt.
Các đám mây cho hiểu là Người thuộc về thiên giới, thuộc về Thiên Chúa. Khi Đức
Kitô tỏ bày năng và vinh quang của Người ra, mọi người sẽ được thấy: không mơ
hồ như những tiếng đồn được lưu ý ở 13,22 (x. Mt 24,27t). Quyền lực lớn lao và vinh quang của Người bao quanh
Người, nêu bật vẻ uy nghiêm của Người, khiến Người nổi lên rõ ràng trên bóng
tối và tình trạng hỗn độn của vũ trụ. Mục tiêu Người nhắm khi đến thì chưa rõ.
Hình thái của bài Diễn từ không liên quan đến ai rõ ràng khiến phải kết luận
rằng ở chỗ này, bài được ngỏ với các đối thủ, các kẻ gian ác và tội lỗi. Đối
với họ, Con Người đến là để phán xét.
- tập họp của những kẻ được tuyển chọn (c. 27): Trong Cựu Ước, chính Thiên Chúa quy tụ (Đnl
30,3-4 [LXX]; Dcr 2,10; Is 27,12; 43,5tt) nhờ các thiên thần (Tv 17/18,11; 103/104,4; Đn
7,10): Ngài quy tụ về Thánh Địa tất cả những người Do Thái đang bị phân tán,
đưa về cho hiệp thông với Ngài. Ở đây, Con Người được giới thiệu là Đấng thực
hiện những gì Thiên Chúa đã hứa cho dân Do Thái (x. Ga 14,3).
- từ bốn phương, từ đầu mặt đất cho đến cuối
chân trời: dịch sát: “từ bốn gió, từ mút cùng đất đến
mút cùng trời”. Các hình ảnh này là cách cổ điển mà Kinh Thánh và người Hy Lạp
dùng để nói về thế giới.
- thí dụ cây vả (28): Trong Cựu
Ước, mùa hè và cuộc thu hoạch là những hình ảnh diễn tả sự cùng tận, cuộc giải phóng và phán xét chung
cuộc (x. Ge 4,17; Am 8,1tt; Is 28,4; Gr 8,20). Những
gì xảy ra với cây vả được dùng để ví những dấu chỉ xảy ra nhằm báo cho biết Đức
Kitô đã đến gần (c. 29).
- thế hệ này
(30): “Thế hệ này”, dù là “thế hệ gian
ác” (Mc 8,38; 9,19; Mt 12,39.45) gồm những người không tin
Đức Kitô hoặc sứ điệp của Giáo Hội, thì cũng là thế hệ đương thời với tác giả Mc.
Khi nghe đọc đoạn văn này, các tín hữu càng được củng cố trong nỗi niềm chờ
mong Đức Chúa của mình ngự đến.
- mọi điều ấy: Dựa trên
câu hỏi của các môn đệ ở c. 4b và cùng với tauta (“các điều ấy”) được lấy
lại từ c. 29, có thể quy về toàn thể các biến cố được mô tả trong bài Diễn từ
cho đến điểm này, tức cũng quy về cuộc Quang Lâm của Con Người. Dựa theo câu
nói này, ta nhận ra một sự chờ đợi nôn nóng trong một thời gian
ngắn.
- những lời Thầy nói sẽ chẳng qua đâu (31): Đức Giêsu xác định những lời Người nói có cùng một
sự chắc chắn và một uy tín như những lời của Yhwh trong Cựu Ước (Is 40,8; 51,6; 54,10; Gr
33,25t; x. Kh 22,6; Mt 5,18).
- không ai biết được, ngay cả Người Con …, chỉ có Chúa
Cha mới biết (32): Câu này là một crux interpretum (thập giá của các
nhà chú giải). Lời này dường như mâu thuẫn minh nhiên với Mt 11,27: “Cha tôi đã giao phó mọi sự cho tôi. Không ai biết rõ
Chúa Cha, trừ người Con…”. Người ta thường giải quyết bản văn khó này như sau. Mt 11 nói về sứ mạng mạc khải của Đức
Giêsu để cứu độ thế gian: để đạt được mục tiêu này, Người đã được Thiên Chúa
ban cho toàn quyền mạc khải và mọi hiểu biết cần thiết. “Nhưng Người đã có thể
không biết một số điểm thuộc về chương trình sau này của Thiên Chúa, như Ngài
khẳng định ở đây một cách rõ ràng” (P. Benoît). Phải hiểu Đức Giêsu không biết
đây là không biết trong bối cảnh mầu nhiệm nhập thể, khi đó Chúa Con đã từ
khước nhiều đặc quyền thần linh của mình (x. 2 Cr 8,9; Pl 2,6tt) để
chia sẻ thân phận con người sâu xa hơn.
4.- Ý
nghĩa của bản văn
* Cuộc Quang Lâm (24-27)
Tiếng nói
cuối cùng trên toàn thể lịch sử nhân loại và trên tất cả các tình huống là biến
cố Con Người ngự đến trong vinh quang Thiên Chúa (Mc 13,26; x. 8,38; 14,62). Người đã đi qua đau khổ và cái chết; sau
khi sống lại, Người đã chỉ tỏ mình ra với các môn đệ tuyển chọn; nhưng trong
tương lai, Người sẽ xuất hiện trước mắt tất cả mọi người trong phẩm tước đích
thực của Người. Cuộc tỏ mình của Người cũng như quyền chúa tể hữu hình của
Người, duy nhất và vô biên, là cùng đích của toàn thể lịch sử nhân loại.
* Thời gian (28-32)
Cuối
cùng, có ba câu nói về thời gian (cc. 30-32): “thế hệ này”; “những lời Thầy
nói”; “chỉ có Chúa Cha biết”. Tất cả được mở đầu bằng giọng long trọng: “Thầy
bảo thật (amên) anh em”. Sự hiểu biết về lịch sử loài người và mọi câu
hỏi liên quan đến tương lai dường như dễ đưa tới sự lừa dối và sai lầm: đây là
vùng hoạt động của các ngôn sứ giả. Lời khuyến cáo của Đức Giêsu vẫn còn có giá
trị cho mọi thời đại: “Anh em hãy coi chừng đừng để người ta lừa gạt!” (c. 5;
x. cc. 21-23). Các lời Người nói sẽ có giá trị mãi mãi (c. 31). Và với giọng rõ
ràng chắc chắn, Người khẳng định rằng chỉ có Thiên Chúa biết ngày hoàn tất
những điều đã được loan báo (c. 32).
+ Kết luận
Câu hỏi đầu tiên của các môn đệ: khi
nào xảy ra những điều ấy? Câu trả lời của Đức Giêsu vượt quá câu hỏi đó nhiều
lắm. Người ta sẽ không còn coi Đền Thờ là nơi quy tụ nữa. Đền Thờ sẽ bị sụp đổ
cùng với thế giới. Mọi người phải hướng về Đấng cao trọng hơn Đền Thờ, Người sẽ
quy tụ nhân loại đã được cứu thoát khỏi tà thần: Người là Đức Chúa phục sinh
quang vinh.
Toàn bài Diễn từ cánh chung muốn thổi một làn
gió lạc quan trên thế giới. Đồng ý là có những thời trong đó sự dữ thắng thế,
nhưng nó không thể khai sinh một thế giới mới. Chỉ nhờ sự sống lại của Đức Kitô
và nhờ Thánh Thần, một mầm sống mãnh liệt mới khai sinh một vũ trụ mới. Với
lại, kiểu hành văn “cánh chung” bao giờ cũng chất chồng các hình ảnh tai hoạ u
ám để làm nổi bật lên ánh sáng cứu độ của Thiên Chúa. Ước mong người tín hữu
không bối rối khi đọc thấy sự dữ lan tràn, nhưng nhớ rằng một sứ điệp tràn đầy
hạnh phúc đang được triển khai.
5.-
Gợi ý suy niệm
1.
Tương lai của nhân loại có đen tối đến đâu và nhìn bề ngoài thì dường như đang
đi đến chỗ hoàn toàn diệt vong, nhưng cuối cùng, vẫn còn có Con Người, Đấng đã
chia sẻ tất cả định mệnh con người, nay đang ở trong sự hiệp thông xán lạn và
vinh hiển với Chúa Cha toàn năng. Các môn đệ của Đức Giêsu có bị bách hại, bị
ghét bỏ và bị giết tàn bạo đến mức nào đi nữa, Đấng mà họ bước theo sau và cũng
là Đấng mà họ đã chia sẻ cùng một số phận, đang chờ họ và sẽ bênh vực họ
(x. 8,34-38). Đức Giêsu là Đấng trung thành và quyền năng. Người sẽ tìm được họ
dù họ lang bạt đến tận đâu và sẽ quy tụ họ lại.
2.
Các môn đệ của Đức Giêsu phải tránh những ý tưởng sai lạc về tương lai. Họ
không được trông mong vào một thiên đàng hạ giới chan hòa bình an. Trái
đất vẫn là một thung lũng đầy nước mắt, nên họ phải sẵn sàng chấp nhận
gian lao vất vả, bị từ khước và bị bách hại. Họ không được chạy theo ảo tưởng
và cũng không được buông theo thất vọng. Họ phải tin cậy vững vàng vào lời nói
của Đức Giêsu và tương lai mà Người phác họa ra.
3. Điều nói trên không có
nghĩa là các môn đệ không được bận tâm đến tương lai và không được để cho tương
lai ảnh hưởng trên lối sống hiện tại của mình. Như khi thấy các lá non của cây
vả, chúng ta biết mùa hè đã đến gần, chúng ta cũng không được bám cứng vào
những gì đang xảy ra, nhưng phải quay hướng về biến cố kết thúc đang đến
(13,28t).
4.
“Anh em hãy coi chừng đừng để người ta lừa gạt!” (c. 5; x. cc. 21-23). Đức
Giêsu như đang nói: Anh em đừng để cho mình bị lạc đường vì tò mò và sợ hãi!
Thầy đã chỉ cho anh em thấy rõ ràng thực tại chung kết. Hãy bám vững vào đó và
hãy bằng lòng với điều đó! Điều đó hoàn toàn đủ cho anh em rồi! Vì về ngày đó,
chỉ Chúa Cha biết; tất cả mọi tính toán về ngày cuối cùng đó chỉ là chuyện
tưởng tượng bừa bãi, đi ngược lại với lời nói rõ ràng của Đức Giêsu.
Lm FX Vũ Phan Long, ofm