Chúa Nhật 26 Thường Niên Năm A
Ăn
(Ez 18,25-28; Ph 2,1-11; Mt 21,28-32)
Phúc Âm: Mt 21, 28-32
"Nó hối hận và đi
làm. Những người thu thuế và gái điếm sẽ vào nước Thiên Chúa trước các
ông".
Khi ấy, Chúa Giêsu phán
cùng các thượng tế và các kỳ lão trong dân rằng: "Các ông nghĩ sao? Người
kia có hai người con. Ông đến với đứa con thứ nhất và bảo: "Này con, hôm
nay con hãy đi làm vườn nho cho cha!" Nó thưa lại rằng: "Con không
đi". Nhưng sau nó hối hận và đi làm. Ông đến gặp đứa con thứ hai và cũng
nói như vậy. Nó thưa lại rằng: "Thưa cha, vâng, con đi". Nhưng nó lại
không đi. Ai trong hai người con đã làm theo ý cha mình?" Họ đáp:
"Người con thứ nhất". Chúa Giêsu bảo họ: "Tôi bảo thật các ông,
những người thu thuế và gái điếm sẽ vào nước Thiên Chúa trước các ông. Vì Gioan
đã đến với các ông trong đường công chính, và các ông không tin ngài; nhưng
những người thu thuế và gái điếm đã tin ngài. Còn các ông, sau khi xem thấy
điều đó, các ông cũng không hối hận mà tin ngài".
Suy Niệm:
Chúa Nhật XXVI Thường
Niên A
Ez 18,25-28; Ph 2,1-11;
Mt 21,28-32
Ai là người con thứ
nhất theo bài Tin Mừng hôm nay? Và ai là người con thứ hai? Phải chăng ở đây
chỉ có ý nói đến các Biệt phái và Luật sĩ ở thời Chúa Yêsu? Hay là Lời Chúa vẫn
còn có giá trị cho chúng ta đang sống ở thời này? Ðể giúp suy nghĩ đúng về các
lời trong bài Tin Mừng này, chúng ta theo Phụng vụ sẽ đọc lại cả hai bài Kinh
Thánh kia, là bài sách Êzêkiel và bài thư Phaolô.
A. Mọi Người Ðều Phải
Trở Lại
Thoạt đầu, chúng ta có
thể nghĩ bài sách Êzêkiel rất đơn sơ: kẻ công chính mà bỏ đường công chính để
phạm tội cũng sẽ phải chết, còn kẻ ác nhân biết bỏ điều ác đã làm để thi hành
công chính thì sẽ được sống. Chân lý ấy không có gì khó hiểu. Ðó là chuyện
thường tình. Nhưng được viết trong Kinh Thánh và trở nên những lời Kinh Thánh,
những câu khẳng định kia không còn đơn giản như người ta có thể nghĩ.
Trước hết, trên khắp
thửa đất
Nhất là nơi dân Dothái.
Ý thức tập thể ngay từ đầu đã quá mạnh. Người dân không thấy rõ trách nhiệm của
mình. Ngay cả khi các ngôn sứ kêu gọi ăn năn thống hối, người ta dường như cũng
cứ chờ đợi cả xã hội cải tạo đời sống chứ từng cá nhân cảm thấy bất lực trước
vận mạng của dân tộc mình. Nhưng với những lời như bài nói hôm nay, ông kêu gọi
mọi người phải nỗ lực. Người đang công chính phải cố gắng giữ vững đường lối và
tiếp tục thi hành công chính. Kẻ gian ác hãy tỉnh ngộ, canh tân đổi mới đời
sống để khỏi bị án phạt. Ðó là điều ông nhắm, là giáo huấn lúc này của ông vì
ông thấy nếu mọi người không ý thức trách nhiệm của mình, thì làm sao có thể
cầm giữ lại được con đường sa đọa mà Dân Chúa đang đi vào.
Như vậy bảo rằng ông
rao giảng một giáo lý mới, khác hẳn truyền thống xưa nay, thiết tưởng cũng
không đúng. Ông khuyến khích người ta ý thức phần trách nhiệm cá nhân của mình
để mọi người nỗ lực sống thánh thiện hơn chứ không phải ông phủ nhận hoàn toàn
trách nhiệm giữa loài người với nhau. Sống trong xã hội mà mọi người đang có ý
thức mạnh về điều mà người ta thường nói: đồng hội đồng thuyền, Êzêkiel nói
mạnh đến trách nhiệm cá nhân và tự do của mỗi người để mọi người đều cố gắng
hầu cứu vãn "hội" và "thuyền" đang chở mình đi trong giòng
lịch sử.
Sở dĩ chúng ta cần nói
như vậy để tránh xa cảm giác cho rằng vấn đề tôn giáo là chuyện cá nhân; đạo
đức là vấn đề của mỗi người, việc lên thiên đàng hay xuống hỏa ngục chỉ tùy
thiện chí của mỗi người. Không, ngay từ đầu Thiên Chúa đã sáng tạo một nhân
loại liên đới mật thiết với nhau, cả trong sự tội cũng như trong ơn cứu độ. Một
Ađam đã sa ngã khiến hệ lụy còn đè nặng trên con cháu; nhưng một Ađam Mới đã
đến mở đường cứu độ cho hết mọi con người. Loài người liên đới mật thiết với
nhau, nhưng trong sự liên đới này mỗi người lại có tự do tuyệt đối và vì thế có
trách nhiệm cũng tuyệt đối luôn. Ở đây không thể nào đi sâu vào giải thích vấn
đề nhiệm mầu này. Nhưng cần phải nêu lên để chúng ta hiểu rõ giáo lý của Lời
Chúa hôm nay. Qua miệng Êzêkiel, Người kêu gọi mọi hạng người phải nỗ lực sống
thánh thiện. Kẻ công chính hãy cố gắng tiếp tục thi hành công chính, kẻ gian ác
phải mau từ bỏ tội lỗi và trở về đường ngay.
Và đó là đường lối của
Chúa. Người muốn cứu độ mọi người. Người muốn con người được sống và sống dồi
dào. Người không muốn kẻ công chính hư đi và chẳng muốn kẻ tội lỗi bị luận
phạt. Nơi Người chỉ có tình thương. Chỉ muốn hạnh phúc cho hết mọi người. Còn
thật sự con người sẽ được hạnh phúc hay không, là tùy ở chính họ có muốn hay
không muốn được hạnh phúc, vì làm sao có thể ép buộc ai hạnh phúc khi họ không
muốn? Tuy nhiên vì bản chất tốt lành của Người, vì tình yêu bao la của Người,
Thiên Chúa luôn đặt hạnh phúc ở tầm tay mọi người. Kẻ công chính hãy tiếp tục
thi hành công chính để khỏi mất hạnh phúc và kẻ tội lỗi hãy thật lòng trở lại
để được hạnh phúc.
Thế nên, nếu bảo
Êzêkiel là ngôn sứ về trách nhiệm cá nhân, thì cũng đừng quên trước hết phải
nói ông là tiên tri về tình yêu đằm thắm của Thiên Chúa (xem ch. 16). Chính
tình yêu sâu xa lênh láng này hôm nay dùng miệng Êzêkiel để kêu gọi mọi hạng
người trong Dân Chúa nỗ lực để được hạnh phúc. Lời ấy thiết tưởng không bao giờ
không thức thời. Và khi chúng ta đã ý thức như vậy, việc tìm hiểu bải Tin Mừng
hôm nay sẽ có giá trị thiết thực cho hết mọi người chúng ta.
B. Trở Lại Là Tin Vào
Chúa Yêsu
Thật vậy, nếu không ý
tứ chúng ta chỉ đọc bài Tin Mừng trong lịch sử mà thôi. Chúng ta thấy Chúa Yêsu
đang nói với các Thượng tế và hàng niên trưởng của dân Dothái lúc bấy giờ.
Người đưa ra một thí dụ về người con thứ nhất và người con thứ hai để trách họ
không biết hối hận về thái độ của họ đối với Yoan Tẩy giả và theo đó đối với
Người.
Ðể hiểu rõ chúng ta hãy
xây dựng lại bối cảnh của bài Tin Mừng như sau: Hôm ấy, các Thượng tế và Niên
trưởng của Dân đến chất vấn Ðức Yêsu: "Quyền đâu mà ông làm các điều
ấy?". Họ có ý nói đến việc Chúa xua đuổi phường con buôn ra khỏi đền thờ.
Ðáp lại, Người cũng chất vấn họ một câu: "Thanh tẩy của Yoan từ đâu
đến?". Trả lời được câu hỏi này, tức khắc không cần trả lời câu trên nữa,
vì nếu tin Yoan cũng sẽ tin Người, bởi lẽ Yoan đã làm chứng về Người.
Các Thượng tế và Niên
trưởng lúng túng. Họ không dám trả lời. Vì nếu nói tin Yoan, họ phải tin Người;
còn nếu bảo không, họ sợ dân chúng phản đối vì ai ai cũng tin Yoan là sứ giả
của Thiên Chúa. Trước thái độ không dứt khoát như thế, Chúa Yêsu đã hành động,
như bài Tin Mừng hôm nay kể.
Người lấy thí dụ về hai
người con để ám chỉ. Kìa hạng thu thuế và đàng điếm trước kia không giữ Luật
pháp nay nghe lời Yoan, họ đang trở lại hối hận tội lỗi của mình. Còn các ông,
Thượng tế và Niên trưởng, cứ bảo mình giữ Luật Chúa thế mà chẳng ăn năn thống
hối gì theo lời rao giảng của Yoan, cho dù đã và đang thấy bao nhiêu người đang
trở lại. Ai là người con thứ nhất khó bảo và ai là người con thứ hai? Người ta
cứ tưởng người con thứ nhất khó bảo, còn đứa con thứ hai thường được thương hơn
nên dễ vâng lời hơn. Nhưng vâng lời đích thực không phải ở ngoài miệng, mà ở
việc làm. Hạng thu thuế và đàng điếm đang đến với Yoan để xin rửa: họ làm sự
công chính. Còn nhiều kẻ vỗ ngực tự xưng là giữ Luật pháp thì lại không làm gì
cả!
Và cũng đừng tưởng họ
không làm gì. Hãy nghe Chúa Yêsu kể tiếp ví dụ về bọn tá điền. Khi chủ vườn nho
sai người đến hỏi huê lợi, chúng đã lần lượt bắt giết tất cả và cuối cùng đã
giết cả người con của chủ vườn sai đến nữa. Người báo trước, các Thượng tế và
Niên trưởng cũng sẽ xử với Người như vậy.
Lời Người có làm rung
động lòng họ không? Dù sao hôm nay Người cũng muốn nói với họ: nếu quả thật họ
là người công chính, họ hãy thi hành công chính đi. Này kìa tội nhân đang thống
hối ăn năn để đi vào Nước Trời, họ cũng hãy tin vào Con Thiên Chúa đã được sai
đến thu hoạch hoa quả đạo đức trong đời sống của mọi người.
Chắc chắn chúng ta
không giống họ. Chúng ta đã tin Chúa Yêsu Kitô. Nhưng đó có phải là đức tin có
việc làm hay không? Vì tin mà không làm thì có khác nào người con thứ hai trong
bài Tin Mừng hôm nay. Nhưng làm gì?
C. Và Hãy Lo Cho Ðược
Ðồng Tâm Ý Hợp
Mở đầu bài thư hôm nay,
thánh Phaolô có giọng long trọng khác thường. Ðiều người sắp nói chắc phải quan
hệ. Nhưng cũng không phải là điều buồn. Ngược lại nó sẽ làm cho nỗi vui mừng
của người nên trọn. Tuy nhiên chúng ta cũng phải biết, đối với một Tông đồ như
thánh Phaolô, cái gì có thể làm cho người vui mừng và rất vui mừng, nếu nó
không làm cho giáo đoàn của người tốt đẹp hơn? Phải nói rằng chỉ có sự thăng
tiến và hạnh phúc của giáo đoàn mới làm cho tâm hồn người được thỏa mãn. Nhất
là đối với một giáo đoàn như giáo đoàn ở Philip. Thánh Phaolô rất cưng giáo
đoàn này. Và họ cũng rất chung thủy, thắm thiết với người. Thế nên điều làm cho
thánh Tông đồ vui mừng hoàn toàn đối với giáo đoàn này, chính là điều giáo đoàn
này cần phải làm cho họ được nên trọn lành và công chính hơn. Rồi đây xét cho
cùng chúng ta sẽ thấy đó cũng là điều cần thiết cho chúng ta hơn cả.
Vậy sau khi mở đầu bằng
những lời rất thắm thiết, thánh Phaolô khuyên bảo giáo đoàn Philip: Hãy lo cho
được đồng tâm ý hợp với nhau! Phải chăng vì họ đang chia rẽ lục đục? Dường như
không. Vì nếu có chắc chắn thánh Phaolô đã kể ra. Ðàng này chúng ta chỉ thấy
người nói đến những điều rất thường như đừng làm vì ganh tị, vì hư danh... đừng
chỉ dán mắt vào những điều sở đắc nơi mình, song cả vào những điều sở đắc của
người khác nữa. Không, thánh Tông đồ khuyên nhủ sự hiệp nhất không phải vì anh
em có những cái tiêu cực to lớn nào... nhưng có thể nói, vì đã tin vào Ðức Yêsu
Kitô, thì anh em "hãy có nơi mình tâm tư như đã có ở nơi Người". Vì
chúng ta đã đi theo Chúa Yêsu thì chúng ta phải bắt chước Người và sống như
Người.
Thế mà một bản thánh ca
rất quen thuộc ở thời bấy giờ đã mô tả Ðức Yêsu Kitô như đoạn tiếp theo của bài
thư hôm nay. Thánh Phaolô có lẽ đã chép lại bản ấy và gửi cho giáo đoàn Philip.
Cũng có thể bấy giờ người đang ở trong tù, không có điều kiện để viết nhiều,
người đã bảo một ai ở ngoài chép lại, đính vào những lời mở đầu tâm huyết trên
đây. Bản thánh ca ấy ngày nay phụng vụ còn hát một cách đặc biệt trong tuần lễ
thánh, để mọi người thấm thía chân dung của Chúa Cứu thế:
"Ngài, phận là
phận một Vị Thiên Chúa...
song Ngài đã hủy mình
ra không,
lĩnh lấy thân phận tôi
đòi...
Ngài đã hạ mình thấp
hèn hơn nữa
trở thành vâng phục cho
đến chết
và chết trên thập giá.
Bởi vậy Thiên Chúa đã
siêu tôn Ngài
và ban cho Ngài Danh
hiệu...
hầu mọi miệng lưỡi phải
tuyên xưng:
Yêsu Kitô Là Chúa"
Chúng ta phải khâm phục
tài đức của người xưa. Chúa Yêsu Kitô mới tử nạn-phục sinh có mấy chục năm, mà
thần học của Hội Thánh đã phát huy đầy đủ trong bộ áo văn chương nghệ thuật và
thi vị như thế! Ngày nay người ta khó viết hơn được như vậy. Mọi vẻ đẹp của Ðức
Yêsu Kitô đã được gói ghém trong mấy câu thơ này. Thiên tính của Người ngang
hàng với Thiên tính nơi Thiên Chúa Cha. Tuy nhiên Người đã hủy mình ra không
khi mặc lấy thân phận con người là tôi đòi sánh với Thiên Chúa. Và Người đã
đồng hóa, giống hẳn người ta. Rồi hơn thế nữa, Người đã hạ mình thấp hèn, trở
thành vâng phục, không phải vâng phục bôi bác như con cái Israel nói Luật mà
không làm Luật, nhưng vâng phục cho đến chết, và chết trên thập giá.
Ðó là những phận vụ
công chính mà Ðức Yêsu Kitô đã làm. Người để gương lại cho chúng ta. Thánh
Phaolô khuyên người dân Philip hãy có những tâm tư như thế để đừng làm gì vì
ganh tị, vì hư danh; nhưng thật lòng khiêm nhường, coi kẻ khác trổi trang hơn
mình, hầu có thể đồng tâm ý hợp, làm nên cộng đoàn bác ái là bản chất của Hội
Thánh và là Nhiệm Thể của Ðức Yêsu Kitô.
Tuy nhiên nơi Người
không phải chỉ có mầu nhiệm vâng phục, song sau đó, đáp lại còn có hành động
của Thiên Chúa. Và ở đây bản thánh ca đã mượn lại nghi thức phong vương ngày
xưa nơi các triều đình để gợi lên những gì Thiên Chúa đã làm cho Ðức Yêsu Kitô.
Trước hết có nghi lễ
giới thiệu: Thiên Chúa đã siêu tôn Ngài; rồi có nghi lễ phong tước: Thiên Chúa
ban cho Ngài Danh hiệu vượt quá mọi danh hiệu; và sau cùng có sự hoan hô, chấp
nhận, tùng phục của hết mọi người: nên mọi gối đều phải quỳ xuống bái lạy và
mọi miệng lưỡi phải tuyên xưng: Yêsu Kitô là Chúa.
Chúng ta sung sướng vì
bản thánh ca này. Chúng ta hứa sẽ thuộc, sẽ hát để diễn tả đầy đủ mọi tâm tư
đối với Chúa Yêsu. Nhưng thánh Phaolô bảo chúng ta phải có những tâm tư ấy ở
nơi mình để chúng ta đồng tâm ý hợp-điều này tất nhiên sẽ đến-; nhưng nhất là
để chúng ta trở nên tốt hơn. Chúng ta sẽ đáp ứng lời kêu gọi của Thiên Chúa qua
miệng Êzêkiel khi người tuyên bố ai ai cũng phải nỗ lực tiến bộ hơn về mặt
thánh thiện. Và chúng ta sẽ vâng lời chính Ðức Yêsu theo như lời Người nói
trong bài Tin Mừng hôm nay là chúng ta phải đón nhận Người.
Chúng ta sẽ đón nhận
Người khi rước lễ. Nhưng để việc đón nhận này không phải chỉ là một cử chỉ bên
ngoài nhưng thật sự là ước muốn chân thật, chúng ta hãy mang vào trong mình
những tâm tư của Người mà thánh Phaolô đã dùng một bản thánh ca để gợi lên. Có
như vậy việc suy niệm Thánh Kinh và việc tham dự thánh lễ hôm nay mới chân
thực; chúng ta mới khá hơn và đời sống cộng đoàn mới có khả năng tiến bộ. Chúng
ta cố gắng làm như vậy!
(Trích dẫn từ tập sách
Giải Nghĩa Lời Chúa của Ðức cố Giám Mục Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm)