Phêrô: Tảng Đá Đức Tin Của Hội Thánh

CHÚA NHẬT 21 TN A

Is 22,19-23 ; Rm 11,33-36 ; Mt 16,13-20

PHÊ-RÔ: ĐÁ TẢNG ĐỨC TIN CỦA HỘI THÁNH

I. HỌC LỜI CHÚA

1. TIN MỪNG: Mt 16,13-20

(13) Khi Đức Giê-su đến vùng kế cận thành Xê-da-rê Phi-líp-phê, Người hỏi các môn đệ rằng: “Người ta nói Con Người là ai ?” (14) Các ông thưa: “Kẻ thì nói là ông Gio-an Tẩy Giả, kẻ thì bảo là ông Ê-li-a, có người lại cho là ông Giê-rê-mi-a hay một trong các vị ngôn sứ” (15) Đức Giê-su lại hỏi: “Còn anh em, anh em bảo Thầy là ai ?” (16) Ông Si-mon Phê-rô thưa: “Thầy là Đấng Ki-tô, Con Thiên Chúa hằng sống”. (17) Đức Giê-su nói với ông: “Này anh Si-mon con ông Giô-na. Anh thật là người có phúc, vì không phải phàm nhân mặc khải cho anh điều ấy, nhưng là Cha của Thầy, Đấng ngự trên trời. (18) Còn Thầy, Thầy bảo cho anh biết: Anh là Phê-rô, nghĩa là Tảng Đá. Trên Tảng Đá này, Thầy sẽ xây Hội Thánh của Thầy, và quyền lực tử thần sẽ không thắng nổi. (19) Thầy sẽ trao cho anh chìa khóa Nước Trời: Dưới đất, anh cầm buộc điều gì, trên trời cũng sẽ cầm buộc như vậy. Dưới đất, anh tháo cởi điều gì, trên trời cũng sẽ tháo cởi như vậy” (20) Rồi Người cấm ngặt các môn đệ không được nói cho ai biết Người là Đấng Ki-tô.

2. Ý CHÍNH: HỘI THÁNH ĐƯỢC XÂY TRÊN NỀN ĐÁ ĐỨC TIN CỦA SI-MON:

Để trả lời cho câu hỏi: “Người ta bảo Thầy là ai ?”, Các môn đệ lần lượt kể lại dư luận về vai trò và sứ mạng của Đức Giê-su. Riêng ông Si-mon đại diện nhóm Mười Hai tuyên xưng đức tin: “Thầy là Đấng Ki-tô, Con Thiên Chúa hằng sống”. Ông đã được Đức Giê-su khen là có phúc và được Người đổi tên thành Phê-rô, nghĩa là “Tảng đá”. Người hứa sẽ xây Hội Thánh trên tảng đá đức tin của ông, và cho ông khả năng chiến thắng ma quỷ. Người cũng trao quyền tối thượng để ông cầm buộc hay tháo cởi về đức tin và luân lý ở trần gian.

3. CHÚ THÍCH VÀ HỎI ĐÁP:

HÒI 1: Tên Phê-rô nghĩa là gì và việc đổi tên mang ý nghĩa thế nào ? Tại sao Đức Giê-su lại xây Hội Thánh của Người trên con người yếu đuối bất toàn Phê-rô, đang khi chỉ Người mới chính là Tảng Đá đích thực (x. 1 Pr 2,4) ?

ĐÁP:

- Phê-rô hay Kê-pha nghĩa là Tảng Đá và có hai nghĩa: Một là viên đá lớn, hai là tên riêng của vị Tông đồ Cả do Đức Giê-su đặt thay thế tên cũ là Si-mon. Trong Kinh Thánh, Thiên Chúa thường thay đổi tên kẻ Người muốn trao phó sứ vụ đặc biệt. Chẳng hạn: tổ phụ Áp-ram được Chúa đổi tên thành Áp-ra-ham nghĩa là “Cha của vô số người” (x. St 17,5) để trao cho ông sứ vụ làm “Tổ phụ nhiều dân tộc” (x. Rm 4,17).

- Phê-rô tuy yếu đuối và đã từng sa ngã phạm tội chối Thầy ba lần (x. Mt 26,69-74), nhưng ông đã được Đức Giê-su thức tỉnh qua tiếng gà gáy và cái nhìn yêu thương khiến ông lập tức hồi tâm sám hối (x. Lc 22,61-62). Về sau ông cũng tuyên xưng lòng mến Thầy ba lần, nên đã được Người tha tội ba lần chối Thầy. Chính lòng mến của ông Phê-rô khiến ông xứng đáng được ơn tha thứ như có lần Người đã nói về ơn tha tội cho người phụ nữ tội lỗi đặt trọn niềm tin yêu nơi Người: “Tội của chị ta rất nhiều, nhưng đã được tha, bằng cớ là chị ta đã yêu mến nhiều. Còn ai được tha ít thì yêu mến ít” (x. Lc 7,47).

- Đức Giê-su hứa sẽ xây dựng Hội Thánh trên Tảng Đá vững chắc. Vậy Tảng Đá vững chắc nói đây là con người bất toàn Phê-rô hay là đức tin vào Đức Ki-tô của ông ? Về vấn đề này thánh Phê-rô đã viết như sau: “Anh em hãy lại gần Đức Ki-tô, viên đá sống động bị người ta loại bỏ, nhưng đã được Thiên Chúa chọn lựa và coi là quý giá. Hãy để Thiên Chúa dùng anh em như những viên đá sống động mà xây nên ngôi đền thờ thiêng liêng... Còn đối với những kẻ không tin thì viên đá thợ xây loại bỏ đã trở nên đá tảng góc tường, và cũng là viên đá làm cho vấp, tảng đá làm cho ngã. Họ đã vấp ngã vì không tin vào Lời Chúa” (1 Pr 2,4-7). Còn thánh Phao-lô cũng khẳng định như sau: “Vì không ai có thể đặt nền móng nào khác ngoài nền móng đã đặt sẵn là Đức Giê-su Ki-tô” (1 Cr 3,11). Như vậy Tảng Đá góc tường của tòa nhà Hội Thánh chính là Đức Giê-su, và các tín hữu chúng ta cũng là những viên đá sống động của tòa nhà Hội Thánh này.

Riêng đối với ông Si-mon, nhờ lời tuyên xưng đức tin vào Đức Giê-su: “Thầy là Đấng Ki-tô, Con Thiên Chúa hằng sống”, ông đã được Người khen là có phúc và đổi tên từ Si-mon thành Phê-rô nghĩa là Tảng Đá. Trên nền móng Đá “Đức Tin Vào Đức Giê-su” này, mà Hội Thánh đã được xây dựng. Đức Giê-su còn trao cho Phê-rô chìa khóa Nước Trời với quyền cầm buộc và tháo cởi. Người cũng hứa sẽ cầu nguyện để ông khỏi mất đức tin, và sau khi trở lại ông có trách nhiệm củng cố đức tin cho các anh em (x. Lc 22,32). Cuối cùng Phê-rô còn được Chúa Phục Sinh trao quyền chăn dắt chiên con chiên mẹ của Người nhờ có lòng tin yêu mạnh hơn các anh em khác (x. Ga 21,15-17).

HỎI 2: Phải chăng Đức Giê-su chỉ trao quyền cầm buộc tháo cởi riêng cho Tông Đồ Phê-rô, chứ không trao cho các Đức Giáo Hoàng là những đấng kế vị sau này ?

ĐÁP:

Nếu hiểu theo sát nghĩa đen thì câu trao chìa khóa với quyền cầm buộc và tháo cởi chỉ được ban riêng cho Tông đồ Phê-rô. Nhưng Chúa cũng ngầm nói đến Hội Thánh mà Phê-rô là người đứng đầu. Thực vậy, Đức Giê-su đã hứa Hội Thánh được xây trên nền đá đức tin của Phê-rô sẽ trường tồn bất diệt, nên Người cũng muốn quyền được ban cho Phê-rô phải tiếp tục được lưu truyền cho các đấng kế vị sau này là các Đức Giáo hòang kế vị Phê-rô. Chính vì thế, Giáo hội đã khẳng định rằng: Đức Giáo hoàng khi đứng trên tòa thánh Phê-rô mà công bố điều gì về đức tin và luân lý, đều được Chúa Thánh Thần ban ơn vô ngộ, nghĩa là không thể sai lầm được. Vì cũng như Phê-rô xưa, tuy các Đức Giáo hoàng có thể sai lầm trong những lãnh vực khác như chính trị, kinh tế…, thậm chí có vị còn sa ngã phạm tội nặng nề như Giáo hoàng Alexander VI… Nhưng như Phê-rô đã được ơn kiên vững đức tin thế nào, thì các Đức Giáo hoàng cũng được Đức Giê-su luôn cầu nguyện để khỏi bị mất đức tin, hầu có thể chu toàn nhiệm vụ “củng cố đức tin cho các anh em” (x. Lc 22,31-32).

II. SỐNG LỜI CHÚA

1. LỜI CHÚA: Còn Thầy, Thầy bảo cho anh biết: “Anh là Phê-rô, nghĩa là Tảng Đá. Trên Tảng Đá này Thầy sẽ xây Hội Thánh của Thầy, và quyền lực tử thần sẽ không thắng nổi. Thầy sẽ trao cho anh chìa khóa Nước Trời: Dưới đất anh cầm buộc điều gì, trên trời cũng sẽ cầm buộc như vậy. Dưới đất anh tháo cởi điều gì, trên trời cũng sẽ tháo cởi như vậy” (Mt 16,18-19).

2. CÂU CHUYỆN:

1) MẨU CHUYỆN VỀ THÁNH GIÁO HOÀNG GIO-AN PHAO-LÔ II:

Cách đây ít lâu, một tờ báo Ý đã tiết lộ một tin quan trọng về thánh Giáo hoàng Gio-an Phao-lô II như sau: Khi còn là sinh viên Ba-lan đi du học tại Rô-ma, một hôm khi cùng các bạn sinh viên đến thăm linh mục đáng kính là cha Pi-ô được tiếng là rất đạo đức thánh thiện, đã từng được Chúa Giê-su hiện ra ban năm dấu thánh trên mình giống như Người. Vừa gặp mặt cậu sinh viên, cha Pi-ô đã ôm chầm lấy cậu và nói tiên tri rằng: “Một ngày kia, con sẽ làm Giáo hoàng, và đời của con sẽ gặp nhiều trắc trở, bị đau khổ và còn chịu đổ máu mình ra vì Chúa nữa”. Bấy giờ cậu sinh viên trả lời: “Con không sợ sau này sẽ bị đổ máu, vì làm sao con có thể trở thành Giáo hoàng được !”. Nhưng thánh ý Chúa quả thật nhiệm mầu: Hồng y Vốt-ti-la người Ba-lan sau này đã được bầu làm Giáo hoàng, nhận danh hiệu là Gio-an Phao-lô Đệ Nhị. Về sau ngài đã bị đổ máu trong cuộc mưu sát bất thành vào năm 1981 tại quảng trường thánh Phê-rô. Hơn 20 năm sau, hãng thông tấn Apcom của Ý và nhật báo Ba-lan Rzeczpospolita đã đưa tin: Đức thánh Giáo hoàng Gio-an Phao-lô II đã từng viết một bức thư (trước đó chưa được công bố), cho M. Ag-ca, kẻ đã bắn ngài trọng thương vào năm 1981. Linh mục S Dziwisz thư ký riêng của Đức thánh Giáo hoàng đã xác nhận sự tồn tại của lá thư trên và cho biết nó đã không được gửi đến người nhận. Bức thư được viết không lâu sau vụ ám sát. Trong thư, Đức Gio-an Phao-lô II đã hỏi Ag-ca người Thổ Nhĩ Kỳ rằng: Tại sao hắn lại muốn giết ngài, trong khi cả hai cùng tôn thờ Chúa ? Theo tờ Rzeczpospolita, lúc đầu vị thánh Giáo hoàng đã định gửi bức thư này. Nhưng sau đó ngài lại thôi không gửi đi nữa, và thay vào đó, đến năm 1983 ngài đã đền gặp trực tiếp kẻ đã muốn lấy mạng ngài tại một nhà tù ở Ý, và đã sẵn sàng tha thứ cho hắn ta. Đến năm 2000, Ag-ca đã bị dẫn độ về Thổ Nhĩ Kỳ sau khi đã thụ án gần 20 năm ở Ý. Đức Gio-an Phao-lô II là vị Giáo hoàng thứ 264 kể từ Tông đồ Phê-rô là Giáo hoàng đầu tiên. Hiện nay Đức Phan-xi-cô lên thay thế Đức Bê-nê-đích-tô 16 và là vị Giáo Hòang thứ 266 kể từ thánh Phê-rô Tông đồ. Ngoài ra vào ngày 27/04/2014 vừa qua, Đức cố Giáo hòang Gio-an Phao-lô II đã được Đức Thánh Cha Phan-xi-cô phong Thánh chung với thánh Giáo hoàng Gio-an 23 tại đền thánh Phê-rô ở Rô-ma vào ngày Chúa Nhật II PS là lễ kính Lòng Chúa Thương Xót.

2) HỘI THÁNH XÂY TRÊN NỀN ĐÁ ĐỨC TIN CỦA PHÊ-RÔ LUÔN TRƯỜNG TỒN:

Qua nhiều thế kỷ từ ngày thành lầp đến nay, Hội thánh do Chúa Giê-su thiết lập đã trải qua nhiều nguy cơ có thể sụp đổ, nhưng Hội thánh vẫn trường tồn nhờ được xây trên nền đá vững chắc là đức tin của Phê-rô vào Chúa Giê-su như sau:

Dưới thời Hoàng đế Di-o-cle-si-a-nô, Đế quốc Rô-ma quyết tâm tiêu diệt Hội thánh của Chúa Ki-tô. Năm 305, Di-o-cle-si-a-nô đã ra lệnh đúc những đồng tiền bằng kim loại trên đó có dòng chữ: “Để kỷ niệm ngày đạo Kitô bị tiêu diệt”. Nhưng rồi sau đó Hội Thánh đã vượt qua cơn bách hại của đế quốc và không ngừng phát triển đi khắp thế gian.

Đến thời kỳ Trung cổ tại Âu châu, nhiều nhà trí thức vô thần đã hè nhau đánh đổ đức tin của các tín hữu. Năm 1758, Vol-tai-re đã dám tuyên bố: “Chỉ hai mươi năm nữa thôi là đạo Công giáo sẽ hết thời”. Rồi năm 1850, P. Prou-dhon lại lên tiếng thách thức: “Lũ tín hữu mê tín các ngươi hãy mau lo giấy thông hành ngay đi. Vì chỉ mươi năm nữa thôi, sẽ không còn một linh mục nào còn sống sót để xức dầu cho các người !” Đến năm 1904, Com-bes cũng tuyên bố: “Chỉ ba tháng nữa là bọn giáo sĩ phản động sẽ hoàn toàn bị tiêu diệt !”.

Quả thật, thời nào cũng có những người thù ghét đạo công giáo và tiên báo về ngày tàn của Hội thánh này. Nhưng đến nay không ai trong bọn họ còn sống sót, đang khi Hội thánh vẫn trường tốn và ngày một phát triển. Thánh Au-gus-ti-nô có lần đã phát biểu: ”Những kẻ thù ghét đạo Chúa nhìn Hội thánh và nói: Hội thánh sắp chết, bọn giáo dân đã đến ngày tận số ! Nhưng tôi thấy bọn người đó đều chết đi mỗi ngày, trong khi Hội thánh vẫn luôn tồn tại để rao giảng quyền năng của Thiên Chúa cho các thế hệ nối tiếp nhau mãi”.

3. SUY NIỆM:

Các Đức Giáo hoàng là những đấng kế vị thánh Phê-rô Tông đồ, để thay Chúa Giê-su chăn dắt đoàn chiên Hội thánh. Các ngài cũng được Chúa Giê-su trao quyền tối thượng là không thể sai lầm khi chính thức công bố điều gì về đức tin và luân lý, như Chúa Giê-su đã hứa ban cho Tông đồ Phê-rô: “Anh là Phê-rô, nghĩa là Tảng Đá. Trên Tảng Đá này Thầy sẽ xây Hội Thánh của Thầy, và quyền lực tử thần sẽ không thắng nổi. Thầy sẽ trao cho anh chìa khóa Nước Trời: Dưới đất anh cầm buộc điều gì, trên trời cũng sẽ cầm buộc như vậy. Dưới đất anh tháo cởi điều gì, trên trời cũng sẽ tháo cởi như vậy” (Mt 16,18-19).

1) TÔNG ĐỒ PHÊ-RÔ: TẢNG ĐÁ ĐỨC TIN.

Trong Tin Mừng hôm nay, khi Đức Giê-su hỏi các môn đệ về dư luận quần chúng nghĩ gì về Người, các ông đã trả lời: Họ cho Người là ngôn sứ Ê-li-a, Giê-rê-mi-a hay là một trong các ngôn sứ thời xưa đã sống lại... Riêng ông Si-mon Phê-rô khi được Thầy hỏi lập trường đức tin, đã đại diện nhóm Mười Hai tuyên xưng như sau: “Thầy là Đấng Ki-tô, Con Thiên Chúa hằng sống” (Mt 16,16). Đức Giê-su đã khen ông thật có phúc vì đã được Chúa Cha mặc khải điều ấy (x. Mt 16,17). Người đã đổi tên Si-mon thành ra Phê-rô, nghĩa là Tảng Đá. Trên Tảng Đá đức tin này, Người sẽ xây dựng Hội Thánh của Người. Người hứa sẽ làm cho Hội thánh ấy luôn vững bền (x. Mt 16,18). Cuối cùng Người còn ban quyền tối thượng qua việc trao chìa khoá Nước Trời, để Phê-rô có quyền cầm buộc và tháo cởi (x. Mt 16,19).

Thực ra chỉ mình Đức Giê-su mới là Tảng Đá sống động và là nền móng xây dựng Hội Thánh (x. 1 Pr 2,4-5). Cũng như chỉ mình Người mới nắm giữ “chìa khóa vua Đa-vít” (x. Kh 3,7). Nhưng tông đồ Phê-rô nhờ đặt trọn niềm tin vào Chúa Giê-su nên đã trở thành tảng đá Đức Tin của Hội Thánh. Ông còn được Chúa Giê-su trao cho chìa khóa Nước Trời để thay Người cầm buộc và tháo cởi ở trần gian.

2) TÔNG ĐỒ PHÊ-RÔ: MỤC TỬ TỐT LÀNH NOI GƯƠNG ĐỨC GIÊ-SU.

Phê-rô không những tuyên xưng đức tin: “Thầy là Đấng Ki-tô, Con Thiên Chúa Hằng sống” (Mt 16,16), mà ông còn ba lần tuyên xưng lòng mến Thầy: “Thưa Thầy có, Thầy biết con yêu mến Thầy” (Ga 21,15-17). Chính nhờ lòng tin yêu ấy, mà Phê-rô đã được Đức Giê-su đặt làm đầu Hội Thánh và được chia sẻ quyền chăn chiên với Người. Đức Giê-su cũng cầu nguyện để Phê-rô khỏi bị mất đức tin hầu chu toàn sứ vụ củng cố đức tin cho các anh em (x. Lc 22,32). Cuối cùng Phê-rô còn chứng tỏ là một mục tử tốt lành khi sẵn sàng thí mạng vì đàn chiên noi gương Mục Tử nhân lành Giê-su (x. Ga 10,11). Thực vậy, khi Phê-rô đang cai quản giáo đoàn Rô-ma, cơn bách hại các tín hữu do hoàng đế Nê-rông nổ ra, tông đồ Phê-rô đã phải cải trang và trốn thoát được ra ngoài thành. Nhưng bất ngờ ông nhìn thấy Chúa Phục Sinh đang đi ngược chiều vào thành. Khi Phê-rô hỏi : “Thầy đi đâu ?” thì được nghe Thầy trả lời: “Thầy đi vào trong thành để chịu đóng đinh một lần nữa” rồi Người biến mất. Phê-rô đã hiểu ý Chúa Giê-su nên ông lập tức quay vào thành Rô-ma rồi bị bắt và chịu đóng đinh thập giá chung với các tín hữu, để củng cố đức tin cho anh em trong cơn bách hại. Phê-rô đã yêu cầu được chịu đóng đanh ngược đầu xuống đất để theo Thầy “đến nơi ông không muốn đến” đúng như Chúa Phục Sinh đã từng tiên báo (x. Ga 21,18-19).

3) BỔN PHẬN CỦA CÁC TÍN HỮU ĐỐI VỚI CÁC MỤC TỬ TRONG HỘI THÁNH.

Công đồng Vatican II đã khẳng định: Mọi Kitô hữu đều có sứ mạng xây dựng Hội thánh. Mỗi người phải tùy theo hoàn cảnh và khả năng mà xây dựng Hội Thánh. Cần xác tín rằng Hội thánh được xây trên nền đá đức tin của tông đồ Phê-rô nên luôn vững bền, cho dù gặp phải muôn vàn trở lực. Mỗi tín hữu chúng ta cũng là những viên đá sống động xây nên ngôi nhà Hội thánh, nên cũng có nhiệm vụ phải yêu mến và bảo vệ Hội thánh. Cụ thể là xây dựng Hội thánh cụ thể là gia đình mình, giáo xứ và môi trường xã hội mình đang sông ngày một an toàn sạch đẹp và hạnh phúc hơn.

Ngày nay Hội Thánh vẫn gặp không ít những khó khăn do các thế lực thù địch bên ngoài, và ngay cả trong lòng Hội thánh: Nhiều tín hữu tại các nước Âu châu đã bỏ dự lễ Chúa Nhật ở nhà thờ; Một số khá đông các tín hữu các nước Nam Mỹ đã rời bỏ Hội thánh Công giáo để chạy theo các lạc giáo; Số tu sĩ chủng sinh giảm sút ở nhiều nơi; Nhiều vị mục tử bị báo chí công kích về tội ấu dâm; Ngay Giáo hoàng Bê-nê-đích-tô cũng bị giới truyền thông chỉ trích vì cho rằng ngài đã bao che cho tội lỗi của một số giáo sĩ; Nhiều phong trào đấu tranh đòi quyền bình đẳng như đòi phong chức linh mục cho phụ nữ…

Ước gì mỗi tín hữu chúng ta hôm nay biết cảm thông với những khó khăn của các vị mục tử. Hãy năng cầu nguyện xin Chúa biến đổi các linh mục trở thành những mục tử tốt lành đúng theo ý Chúa muốn, để các ngài thi hành sứ vụ chăn dắt đoàn chiên với tấm lòng bao dung nhân hậu như Mục Tử nhân lành Giê-su. Mỗi người chúng ta cũng hãy luôn trung thành với việc thực hành đức tin qua các giờ kinh tối gia đình hằng ngày, tích cực học sống Lời Chúa hằng tuần và năng xưng tội rước lễ. Hãy liên kết thành những cộng đoàn nhóm nhỏ để sống tình huynh đệ là dấu chỉ môn đệ đích thực của Đức Giê-su, cùng nhau phục vụ những người bất hạnh và bị bỏ rơi noi gương cộng đoàn Hội thánh sơ khai. Luôn kết hiệp với Đức Ma-ri-a cầu xin Thánh Thần đến thánh hóa các tín hữu, biến đổi các gia đình, hội đoàn, giáo xứ, giáo phận… và môi trường mình đang sống ngày một xanh sạch đẹp hơn, công bình nhân ái hơn và an bình hạnh phúc hơn.

4. THẢO LUẬN:

1) Theo ý bạn, Hội Thánh hôm nay, trong đó có các tín hữu chúng ta, có những khuyết điểm nào cần phải phải cấp thời sưả đổi canh tân ? 2) Muốn cho việc canh tân bản thân, gia đình và xã hội hữu hiệu, chúng ta cần áp dụng các phương cách nào ? 3) Bạn có yêu mến và cầu nguyện cho Đức Thánh Cha chưa? Bạn quyết tâm trong những ngày sắp tới sẽ làm gì cụ thể để cảm thông với những nỗi lo của Hội Thánh ?

5. NGUYỆN CẦU:

- LẠY CHÚA GIÊ-SU. Chúng con không hiểu tại sao Chúa lại chọn ông Si-mon, một người thuyền chài ít học, nhiều khuyết điểm và đã có gia đình làm Tông đồ và ban cho ông trở thành Giáo Hoàng tiên khởi của Hội Thánh. Chúng con biết rằng Chúa muốn xây dựng Hội thánh trên Tảng Đá đức tin của tông đồ Phê-rô, một người tuy yếu hèn nhưng lại có lòng mến Chúa hơn các anh em.

- LẠY CHÚA. Hôm nay Chúa cũng kêu gọi mỗi tín hữu chúng con đi theo làm môn đệ của Chúa. Xin cho chúng con một chút can đảm của thánh Phê-rô, để chúng con sẵn sàng đến với anh em lương dân rao giảng Tin Mừng Nước Trời cho họ. Xin cho chúng con quyết tâm loại bỏ những mặc cảm tội lỗi trong quá khứ, hồi tâm sám hối và sẵn sàng đáp lại tiếng Chúa để hiến thân phụng sự Chúa và phục vụ tha nhân như thánh Phê-rô và các tông đồ.

X) HIỆP CÙNG MẸ MA-RI-A.- Đ) XIN CHÚA NHẬM LỜI CHÚNG CON.

LM ĐAN VINH - HHTM