Chúa Nhật Thứ 23 Thường
Niên
(8-9-2002)
· Ed
33,7-9: (8) Nếu Ta phán với kẻ gian ác rằng : «Hỡi tên gian ác, chắc chắn ngươi
phải chết», mà ngươi không chịu nói để cảnh cáo nó từ bỏ con đường xấu xa, thì
chính kẻ gian ác ấy sẽ phải chết vì tội của nó, nhưng Ta sẽ đòi ngươi đền nợ
máu nó.
· Rm
13,8-10: (8) Anh em đừng mắc nợ gì ai,
ngoài món nợ tương thân tương ái ; vì ai yêu người, thì đã chu toàn Lề Luật.
· TIN MỪNG: Mt 18,15-17
Sửa lỗi anh em
(15) «Nếu
người anh em của anh trót phạm tội, thì anh hãy đi sửa lỗi nó, một mình anh với
nó mà thôi. Nếu nó chịu nghe anh, thì anh đã chinh phục được người anh em. (16)
Còn nếu nó không chịu nghe, thì hãy đem theo một hay hai người nữa, để mọi công
việc được giải quyết, căn cứ vào lời hai hoặc ba chứng nhân. (17) Nếu nó không
nghe họ, thì hãy đi thưa Hội Thánh. Nếu Hội Thánh mà nó cũng chẳng nghe, thì
hãy kể nó như một người ngoại hay một người thu thuế.
CHIA SẺ
Câu hỏi gợi ý:
1. Giữa
lầm lỗi của mình và của người khác, giữa việc sửa sai lỗi của mình và sửa sai
lỗi người khác, cái nào quan trọng hơn? Có cần phải sửa lỗi cho anh em mình
không? Tại sao?
2. Cộng
đoàn, xã hội hay Giáo Hội trong đó mình đang sống có thể có những sai lỗi
không? Mình có trách nhiệm sửa sai tập thể không?
Suy tư gợi ý:
1. Trên
đời, ai cũng có lỗi. Bản thân ta cũng có lỗi
Trên đời này, ngoại trừ Đức Giê-su mà ta tin tưởng
là hoàn toàn vô tội và không hề lầm lỗi, thì chẳng ai là người hoàn hảo: «nhân
vô thập toàn». Ai cũng có lầm lỗi, và ai cũng đều được mời gọi «nên hoàn thiện,
như Cha trên trời là Đấng hoàn thiện» (Mt 5,48). Vì thế, ai cũng cần được sửa
lỗi.
Tự nhận ra lầm lỗi hay sai trái của mình, rồi tự
sửa đổi, là điều tốt nhất, lý tưởng nhất, nhưng quả rất khó. Tâm lý chung của
mọi người là «thấy cái rác trong con mắt của người anh em, mà cái xà trong con
mắt của mình thì lại không để ý tới» (Mt 7,3). Vì thế, mình dễ thấy lỗi của
người khác hơn lỗi của mình; ngược lại, người khác dễ thấy lỗi của mình hơn
thấy lỗi của họ. Vì thế, để trở nên hoàn thiện, chúng ta hãy giúp nhau nhìn
thấy lỗi của mình, bằng cách người này chỉ lỗi cho người kia. Chẳng hạn trong
gia đình thì vợ chồng chỉ lỗi cho nhau, cha mẹ con cái chỉ lỗi cho nhau. Trong
các cộng đoàn, trong giáo xứ hay trong Giáo Hội cũng vậy.
Điều ấy nói thì dễ, nhưng trong thực tế, không ai
thích người khác chỉ lỗi cho mình. Khi có ai chỉ lỗi cho ta, dù có nhận ra
người ấy nói đúng, ta vẫn cảm thấy bị xúc phạm khiến ta nóng mặt, nổi quạu,
huống gì trường hợp người ấy nói không đúng, hoặc ta không nhận ra người ấy nói
đúng. Vì ai cũng coi «cái tôi» của mình quá lớn! Người chỉ lỗi cho ta, dù thiện
chí, nhiều khi cũng phải hứng chịu những «trận lôi đình», sự giận hờn, ác cảm,
thậm chí sự trả đũa của ta. Nhưng nếu ta ý thức mình chỉ là con người bất toàn,
có những lầm lỗi mà mình không hề biết, và nếu ta thật sự mong muốn mình trở
nên hoàn thiện, ta sẽ cảm thấy vui mừng và biết ơn khi có người cho ta biết sự
sai trái hay thiếu sót của ta. Sự vui mừng và biết ơn khi được sửa lỗi là một
điểm thực tế để biết mình có thật sự khiêm nhường và thánh thiện không.
2. Ai
cũng phải sửa lỗi. Bản thân ta cũng phải sửa lỗi
Một khi đã nhận ra lỗi của mình, vấn đề kế tiếp là
quyết tâm sửa lỗi. Điều này cũng không luôn luôn dễ dàng, vì những sai lỗi
nhiều khi là những thói quen cố hữu, lâu năm, hoặc phát xuất từ một quan niệm
hay một thành kiến. Bỏ đi một quan niệm hay thành kiến quả rất khó khăn. Ngoài
ra, những sai lỗi có thể gắn liền với một quyền lợi hay một thú vui nào đó –
đôi khi rất lớn – của ta. Từ bỏ sai lỗi nhiều khi đồng nghĩa với từ bỏ một
quyền lợi, một thú vui, một chứng ghiền. Nhưng dẫu thế nào, hễ là điều xấu, là
sai trái, thì ta phải sửa sai, nhất là khi nó tai hại cho tha nhân, xã hội,
hoặc cho chính bản thân ta. Có chịu sửa lỗi, ta mới trở nên hoàn thiện hơn.
3. Sửa
lỗi cho người khác là một việc bác ái
Tự sửa lỗi mình là điều quan trọng nhất trước khi
sửa lỗi người khác. Nhiều người chỉ quan tâm sửa lỗi người khác, còn mình thì …
chẳng bao giờ chịu sửa: «Chân mình những lấm mê mê, lại cầm bó đuốc mà rê chân
người» (Ca dao). Điều đó thật đáng mỉa mai! Tuy nhiên, nếu chỉ sửa lỗi mình mà
không hề quan tâm giúp tha nhân sửa lỗi, thì một cách nào đó ta chưa đủ tình
thương chân thành đối với họ. Chính Đức Giê-su trong bài Tin Mừng hôm nay cũng
khuyên ta phải sửa lỗi cho anh em.
Nhưng hãy xét xem động lực nào thúc đẩy ta sửa lỗi
cho anh em? Động lực vị kỷ hay vị tha? Ta muốn sửa lỗi anh em vì yêu thương họ
và muốn họ nên hoàn thiện hơn? Hay ta muốn lên mặt chứng tỏ họ kém ta và ta hơn
họ? Hay ta chỉ muốn giải quyết ổn thỏa sự thiệt thòi khó chịu họ gây ra cho ta?
Cùng là việc sửa lỗi anh em, nhưng một đằng có giá trị yêu thương, được Thiên
Chúa chúc phúc, và người được sửa lỗi đón nhận vui vẻ; một đằng chỉ là một hành
vi ích kỷ, chẳng mấy giá trị trước mặt Thiên Chúa, và thường gây bực tức nơi
người bị sửa lỗi.
4. Phương
cách sửa lỗi người khác
Tình thương, tính vị tha là điều hết sức cần thiết
khi ta muốn sửa lỗi anh em. Nhưng không đủ, cần khéo léo, có nghệ thuật, nhất
là thể hiện được tình thương hay đức ái. Đức Giê-su có đưa ra một tiến trình
sửa lỗi anh em.
a) Một
mình mình với người anh em có lỗi: «Nếu người anh em của anh trót phạm tội, thì
anh hãy đi sửa lỗi nó, một mình anh với nó mà thôi». Khi ta có lỗi, ta không
muốn lỗi của ta được quảng cáo để ai cũng biết ta có lỗi. Nếu có ai muốn sửa
lỗi cho ta, ta muốn người ấy kín đáo nói với ta, và chỉ nói với ta thôi, để sau
khi sửa lỗi xong, ta như người không hề phạm lỗi ấy. Tại sao ta không làm như
thế khi sửa lỗi người khác? Làm như thế, ta chứng tỏ mình tôn trọng danh dự và
uy tín của người kia, đó là điều tối thiểu của lòng bác ái.
Nếu lầm lỗi ấy chỉ mang tính cá nhân, không gây
tại hại hay tổn thất cho người khác hoặc cộng đoàn, thì ta nên dừng lại ở đây.
Bổn phận bác ái của ta tới đây kể như xong. Hãy để cho đương sự quyền tự do,
sửa lỗi hay không là tùy họ. Ta phải công nhận điều này: ai cũng có một số tật
xấu, sai lỗi, và ai cũng có quyền có một số tật xấu hay sai lỗi nào đó, miễn là
không làm hại đến người khác hay xã hội. Nếu con người trong xã hội không có
quyền này thì xã hội ấy rõ ràng là thiếu tự do, thiếu nhân quyền. Ta cần tôn
trọng tự do của người khác. Chỉ trừ trong gia đình hay trong tu viện: khi con
cái hay tu sinh cần được giáo dục, thì tất cả mọi tật xấu đều cần được sửa sai
cho dù không đến nỗi có hại cho tha nhân hay xã hội.
b) Dùng
biện pháp mạnh hơn: «Còn nếu nó không chịu nghe, thì hãy đem theo một hay hai
người nữa, để mọi công việc được giải quyết, căn cứ vào lời hai hoặc ba chứng
nhân». Để sửa lỗi, không phải lúc nào nhỏ nhẹ riêng tư cũng thành công, nhất là
khi người được sửa lỗi không đủ thiện chí, hoặc người sửa lỗi chưa đủ uy tín
hay tiếng nói chưa đủ mạnh. Nếu lầm lỗi này có hại cho nhiều người hoặc cho xã
hội, thì người sửa lỗi có bổn phận phải áp dụng một phương pháp mạnh hơn, nhưng
cần tiệm tiến, không nên đốt giai đoạn.
– Trước hết nên tìm một hai người khác có uy tín
và tình thương đối với người sai lỗi để cùng họ sửa lỗi cho người ấy. Như thế
sẽ có một tiếng nói mạnh hơn khiến người kia phải suy nghĩ và sửa lỗi.
– Nếu vẫn không được thì sao? Đức Giê-su nói: «Nếu
nó không nghe họ, thì hãy đi thưa Hội Thánh», nghĩa là nên báo cho những người
có trách nhiệm đối với người ấy. Chẳng hạn trong gia đình thì có cha mẹ, trong
giáo xứ thì có cha sở, trong tu viện thì có cha bề trên, trong giáo phận thì có
giám mục, ngoài xã hội thì có chính quyền hay tòa án các cấp… Nếu là người
trong Giáo Hội thì nên xử lý nội bộ trước, chừng nào không được thì mới nên đưa
ra ngoài đời. Nói chung, sửa lỗi cần phải theo một tiến trình tiệm tiến, từ
riêng tư đến công khai, từ nội bộ ra ngoại bộ, từ nhỏ thành lớn, từ đề nghị
thành ép buộc… Không nên đốt giai đoạn.
c) Biện
pháp cuối cùng khi tất cả mọi biện pháp đều thất bại: Đức Giê-su nói: «Nếu Hội
Thánh mà nó cũng chẳng nghe, thì hãy kể nó như một người ngoại hay một người
thu thuế». Nếu đã tìm đủ mọi cách để sửa lỗi mà đương sự không nghe, vẫn tiếp
tục con đường sai lầm có hại cho tha nhân và cộng đoàn, thì phải dùng một biện
pháp thật mạnh, là loại trừ họ khỏi cộng đoàn, coi họ như người ngoại hoặc
người thiếu thiện chí. Nên nhớ, cho dù có dùng đến biện pháp này, thì biện pháp
này vẫn chỉ là một phương tiện bất đắc dĩ của tình thương, nghĩa là vẫn phải
duy trì họ trong tình thương của mình.
5. Can
đảm sửa lỗi cho Giáo Hội và xã hội
Không chỉ trên bình diện cá nhân mà một tập thể,
một cộng đoàn, một xã hội hay một Giáo Hội cũng có thể sai lỗi và cũng cần được
sửa lỗi.
Nếu cộng đoàn của mình có những khiếm khuyết
phương hại tới trật tự hay sự phát triển chung của chính cộng đoàn, của xã hội
hoặc Giáo Hội, thì các thành viên, nhất là những người lãnh đạo trong cộng đoàn
ấy, có nhiệm vụ tìm cách sửa sai. Sống trong một xã hội có cơ chế bất công, đàn
áp, chỉ phục vụ cho một đảng phái hay một thiểu số, bất chấp quyền lợi của đa
số dân chúng, thì người trong xã hội ấy, nhất là Ki-tô hữu, có nhiệm vụ tìm
cách cải thiện, đem lại sự công bằng, hợp lý và ổn định cho xã hội.
Nếu trong Giáo Hội mình đang sống có những sai
trái, thì tất cả các thành viên, nhất là hàng giáo phẩm và giáo sĩ, có nhiệm vụ
tìm cách sửa sai để Giáo Hội nên hoàn chỉnh hơn. Chẳng hạn hiện nay Giáo Hội
đang quá quan tâm tới những lễ nghi, hình thức bên ngoài, mà thiếu chiều kích
sống đạo nội tâm: rất cần điều chỉnh lại. Hoặc trong ba chức năng quan trọng
ngang nhau của người Ki-tô hữu, Giáo Hội đang có chiều hướng chỉ quan trọng hóa
chức năng tư tế (thờ phượng) mà coi nhẹ hoặc bỏ lửng chức năng vương đế (làm
chủ bản thân, gia đình, xã hội, ngoại cảnh) và ngôn sứ (làm chứng cho Thiên
Chúa, cho chân lý, công lý và tình thương). Vì thế, trong một xã hội đầy bất
công và đàn áp, lối sống đạo què quặt như thế có thể trở thành một thứ thuốc
phiện tinh thần làm tê liệt sức đấu tranh cần phải có của quần chúng để chống lại
những bất công hay tệ nạn của xã hội.
Thiết tưởng Giáo Hội cần có những nỗ lực sửa sai
hơn tất cả mọi tổ chức hay thế lực khác, để Giáo Hội trở nên hoàn thiện, vì
chính Giáo Hội luôn luôn rao giảng và cổ võ sự thánh thiện, hoàn hảo như một
lệnh truyền của Đức Ki-tô. Giáo Hội cần phải làm gương trong lãnh vực này.
Lạy Cha, xin giúp con ý thức bổn phận trước tiên
và trọng đại nhất của con là trở nên hoàn thiện. Nhưng con không thể nên hoàn
thiện một mình, con cũng có bổn phận giúp người khác, trong đó có những người
chung quanh con, và hơn nữa, cộng đoàn của con, xã hội và Giáo Hội con đang
sống. Tất cả đều được Cha mời gọi nên hoàn thiện. Xin cho con biết khéo léo
trong việc làm cho tha nhân nên hoàn thiện. Amen.